✓ جرم افشای اطلاعات خصوصی افراد

به لحاظ اخلاقی، افشای اطلاعات خصوصی افراد، موضوعی زشت و ناپسند است. به خصوص از جانب افرادی که در جامعه برای کسب‌وکار و جایگاه اجتماعی خود حرمت خاصی قائل می‌باشند. همانند افرادی چون؛ پزشکان و وکلا! اگر که فردی نزد پزشک یا وکیلی رود و در ارتباط با بیماری یا مشکل خانوادگی خود، موضوعاتی را بیان دارد.‌ پزشک و وکیل وظیفه دارد به حفظ گفته‌ها و اطلاعات او مبادرت ورزد.

اشخاص در موقعیت‌هایی و با اختیار در مورد اطلاعات خصوصی خود با دوستان یا اقوامشان سخن می‌گویند. با این وجود گاهاً مجبور می‌شوند برخلاف امیال خود این اسرار را در اختیار مأمورین دولتی، پزشک یا وکیل یا دیگر افرادی با چنین شغل‌های دولتی که توسط آن از سر و اطلاعات مردم اطلاع کسب می‌کنند، بگذارند. امّا از آن سوی که گریز از قانون در تمامی حرفه‌ها به چشم می‌خورد و امکان دارد بعضی از این افراد از اطلاعات خصوصی افراد سوءاستفاده کنند، قانون‌گذار برخی قوانین را در این زمینه وضع نموده است. بد نیست شما هم با این قوانین و ضوابط به خوبی آشنا شوید.

» افشای اطلاعات خصوصی افراد به چه معناست؟

افشای اطلاعات خصوصی افراد و یا اسرار بدین معناست که اسرار خصوصی دیگران به واسطه‌ی کسانی که به علّت کسب‌ و کار یا حرفه خویش محرم اسرار عامه هستند، فاش گردد. در این بینابین حائز اهمیت‌ترین مشخصه برای جرم بودن این عمل، شخصیت وی خواهد بود. قانون‌گذار ضمن ماده‌ی ۶۴۸ قانون مجازات اسلامی قدیم «این ماده از قانون قدیم هم‌اکنون مبنی عمل می‌باشد.» بیان داشته است؛

کلّیه‌ کسانی که به مناسبت شغل یا حرفه خود محرم اسرار می‌شوند، هرگاه در غیر از موارد قانونی اسرار مردم را افشا کنند، مجرم شناخته می‌شوند. و به سه ماه و یک روز تا یک سال یا به یک میلیون و پانصد هزار تا شش میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌شوند.

پس براساس ماده‌ی مذکور :

تمامی صاحبان مشاغل رسمی، اعم از دولتی و غیردولتی که به شیوه‌ای با مردم ارتباط دارند. به هنگام افشای اطلاعات خصوصی مردم مجرم معرفی خواهند شد و میبایس

ت در انتظار تحمل مجازات باشند.

نکته دیگر این است که در تحقق جرم افشای اطلاعات خصوصی افراد حرفه‌ای، فرقی ندارد که کسب‌وکار یا حرفه افشاء کننده اسرار مردم، جزئی از مشاغل دولتی و عمومی باشد. چرا که در ماده‌ی ۶۴۸ بر این موضوع تأکید شده است که تمامی افرادی که به مناسبت حرفه خود محرم اسرار می‌باشند، در معرض این‌گونه جرم واقع می‌شوند. قانون‌گذار هم در راستای حفظ نظم و مراعات احوال جامعه، صاحبان مشاغلی را در نظر گرفته است که مؤظف به حفظ رازداری هستند‌. سپس آن‌ها را به هنگام نقص قاعده رازداری و در مقابل تخلّف از قوانین به مجازات جرم افشای اطلاعات خصوصی افراد محکوم می‌نماید.

» طی چه مواردی وکیل می‌‌تواند اسرار مؤکل خود را افشاء کند؟

غالباً چه وکیل باشد و چه هر فرد دیگری که براساس قانون حافظ اسرار و اطلاعات خصوصی افراد می‌باشند، حق ندارند اسرار آن‌ها را فاش نمایند. مگر به هنگامی‌که قانون آن‌ها را در راستای این کار مؤظف داند. اگر که وکیل یا هر شخص دیگری که حافظ اسرار می‌باشد به حکم قانون افشای سر ننماید، مرتکب تخلّف شناخته می‌شود.

• به عنوان نمونه

چنانچه که متهم نوشته‌های خود را که تأثیرگذار در کشف جرم می‌باشد به وکیل خود سپرده باشد و با تقاضای بازپرس، وکیل از عرضه آن‌ها امتناع ورزد. به مجازات مقرر برای خلاصی متهم از محاکمه، محکوم خواهد شد.

» آیا افشای اطلاعات خصوصی افراد منجر به ایجاد اختلال در نظم جامعه می‌شود؟

ملاک قابلیت مجازات افشای اسرار، قوت جنبه عمومی جرم می‌باشد. زیرا دارا بودن کسب‌وکار و حرفه‌ای که عامه نیازمند رجوع بدان می‌باشند، منجر به اعتماد مردم خواهد شد.‌ بله، نهایتاً مردم با تکیه بر همین اعتمادها اسرار خود را نزد این اشخاص بازگو خواهند کرد.

افشای اطلاعات خصوصی افراد منجر به بی‌اعتمادی عامه و موجب ایجاد اختلال در نظم و امنیت جامعه خواهد شد. به منظور تحقق این جرم وجود ارکانی لازم خواهد بود که بدون وجود آن نمی‌توان چنین گفت که به گونه‌ای قانونی و قضایی جرمی اتفاق افتاده است.

«نخستین رکن و شرط تحقق جرم افشای اطلاعات خصوصی افراد و اسرار آن‌ها، اعلام داشتن آن به سایرین است. امکان دارد که افشای این اطلاعات به حالت کتبی و گاهاً توسط مطبوعات صورت پذیرد.»

» رازداران حرفه‌ای کیست؟

چنانچه که مسئله‌ای به عنوان سر در نزد شخصی که حاوی کسب‌وکار یاد شده نمی‌باشد، اعلام گردد و او تمامی اطلاعات را فاش نماید، مرتکب جرم افشای اسرار نشده است. هرچند که این فرد از منظر قانونی سر زنش خواهد شد. چرا که مرتکب یک عمل ناپسند و نکوهیده شده است. وجود سر حرفه‌ای از جمله عناصر تشکیل دهنده غایت جرم است. به این حالت که بین صاحب اسرار و طرف وی جنبه پنهانی وجود داشته باشد. سپس دیگران هم نباید از آن مطلع گردند و مسئله به حالتی باشد که صاحب آن تنها به اعتبار شغل و جایگاه طرف، ناگزیر از بیان آن نزد وی گردیده باشد.

قانون‌گذار ضمن ماده‌ی ۶۴۹ قانون مجازات اسلامی به این موضوع اشاره داشته است. حال آن‌که ضمن این ماده پزشکان و ماماها جزئی از رازداران حرفه‌ای معرفی گردیده‌اند. البته ما می‌توانیم به این گروه وکلا و قضات را هم بی‌افزاییم. بنابراین اگر که اسرار خارج از اعتبار حرفه‌ای شخصی، بدو گفته شود، افشای آن دربرگیرنده مجازات نخواهد بود.

» مجازات جرم افشای اطلاعات خصوصی افراد چیست؟

بنابر قانون مجازات اسلامی؛ پزشکان، جراحان، ماماها، داروفروشان و افرادی که به مناسبت حرفه و کسب‌وکارهای خود محرم اسرار مردم می‌شوند. هرزمان در غیر از موارد قانونی اسرار آن‌ها را افشاء کنند به سه ماه و یک روز تا یک سال حبس یا جزای نقدی یک میلیون و پانصد هزار ریال تا شش میلیون ریال محکوم می‌شوند.‌

» آیا رضایت صاحب سر منجر به سقوط مجازات خواهد شد؟

صاحب اسرار شخصیتی می‌باشد که اطلاعات خصوصی متعلق بدو می‌باشد و جزئی از زندگی خصوصی و یا خانوادگیش به شمار می‌رود. به گونه‌ای جامع و کلّی صاحب اسرار، در جرم افشای اطلاعات خصوصی حرفه‌ای و شغلی، همان مجنیٌ علیه و یا زیان‌دیده جرم تلقّی می‌شود. از این جهت رضایت از جانب صاحب اطلاعات در محقق نشدن جرم افشای اسرار تأثیرگذار خواهد بود. بدین حالت که با رضایت از جانب صاحب اسرار حرفه‌ای و کسب‌وکار به واسطه‌ی رازدار حرفه‌ای و شغلی، وقوع این جرم منتفی خواهد شد. پس هیچ گونه مسئولیتی گریبان گیر مرتکب جرم نخواهد بود.

» آیا شما هم زیان‌دیده هستید؟

حال به هنگامی‌که پزشک و یا وکیلی جهت افشای اسرار بیمار و یا مؤکلان خود اقدام نماید. این کار جرم بوده و قابل رسیدگی و شکایت در دادگاه‌های عمومی خواهد بود. وکلا و پزشکان با سوگند خوردن رسمی و تعهد بدان وارد این شغل شده‌اند. بنابراین تحت هیچ‌گونه شرایطی حق خیانت به سوگند خورده شده را ندارند. پس در صورت افشای اسرار افراد متخلّف معرفی خواهند شد و علاوه بر پیگیری شکایت در دادگاه‌های عمومی، در دادگاه‌های انتظامی هم می‌توان به تخلّفات آن‌ها رسیدگی‌ کرد.