✓ حقوق شهروندی زندانیان
حقوق شهروندی زندانیان چیست! به عبارتی حقوق شهروندی زمانی رعایت خواهد شد. که تمامی آن‌ها از کلّیه‌ی حقوق مدنی نیز سیاسی برخوردار باشند. البته از سویی هم مؤظف‌اند در مقابل حقوقی که دارند، وظایفی را به جهت اداره هرچه بهتر جامعه و برقراری نظم به انجام رسانند.
» اسلام و حقوق شهروندی
در دین اسلام هم به مسئله حقوق شهروندی به حالتی خاص پرداخته شده است. از جمله موضوعات حائز اهمیت حقوق شهروندی در دین اسلام توجه به کرامت انسانی تحت عنوان اشرف مخلوقات، ارزش حیات همچنین زندگی اشخاص، برابری با همدیگر بدون توجه به نژاد آن‌ها، رنگ پوست، هدفمند نمودن آفرینش آدم و بیهوده نبودن زندگی آن‌هاست.
این موضوع بدان قدر حائز اهمیت بود که دولت منشور حقوق شهروندی را به مرحله‌ی تدوین رسانید. منشوری که مبنای آن بر پایه‌ی ادعای حجت‌الاسلام حسن روحانی، قوانین اساسی نیز قوانین موضوعه می‌باشد. البته که این مسئله می‌تواند مبنای خوب و مطلوبی جهت همدلی و همزبانی در بطن کشور باشد.
در همین مسیر و بنابر آیین‌نامه داخلی نهاد زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور در راستای توسعه و گسترش مبانی و اصول حقوق شهروندی زندانیان، بازداشتگاه‌ها و مؤسسات تحت نظارت نهاد، رعایت موازین حقوق انسانی و اسلامی، آسان سازی فرآیند زندان زدایی و بازگرداندن محکومان به آغوش خانواده، می‌باید سربرگی با نام «سربرگ حمایت و پشتیبانی از حقوق شهروندی زندانیان» تحت نظارت نهاد زندان‌ها و با تعداد مورد نیاز کارشناس ایجاد می‌شد.
» حمایت از حقوق شهروندی زندانیان
شش آذر ماه سال ۱۳۸۵ علی اکبر یساقی رئیس وقت نهاد زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کل کشور «ضوابط شیوه‌ی تأسیس واحدهای «حمایت و پشتیبانی از حقوق شهروندی زندانیان» را در راستای اجراء ابلاغ نمود. زندان‌ها، بازداشتگاه‌ها نیز اردوگاه‌های حرفه آموزی همچنین کاردرمانی، کانون اصلاح و تربیت و دیگر مراکز و واحدهای وابسته به نهادها ضمن این دستورالعمل و ضوابط به اختصار مؤسسه کیفری نام‌گذاری می‌شود.
بنابر این دستورالعمل واحد حمایت در مرکز هر یک از استان‌ها تحت نظاره اداره و مدیریت زندان‌های استان مربوطه مدیریت می‌گردد که نظارت عالیه بر این بخش‌ها با دفاتر حمایت و پشتیبانی از حقوق شهروندی زندانیان مستقر در ستاد و فرماندهی مرکزی نهاد است.
» حقوق شهروندی زندانیان چیست!
بنابر ماده‌ی سه آیین‌نامه ابلاغی، حقوق شهروندی زندانیان عبارت می‌باشد از رفتار انسانی و اسلامی با زندانی‌ها. از سویی هم رعایت و حفظ آن قسم از حقوقی که ضمن آیین‌نامه اجرایی نهاد زندان‌ها بدان اشاره گردیده است که آن به شرح ذیل می‌باشد؛
- تأمین و ارائه عصا.
- آموزش و فراگیری سـواد.
- تأمین اعضای مصنوعی.
- مواظبت‌های درمانی و پزشکی.
- تأمین و ارائه سه وعده غذایـــی.
- استراحت برای زندانیان شــاغل.
- درمان یا معرفی زندانیان به مراکز درمانی در راستای معالجه.
- تأمین و توزیع لباس و نیازمندی‌های بهداشتی زندانیان به خصوص بانوان.
- به هنگام فوت زندانیان، لازم است جسد آن‌ها به خانواده ها تسلیم داده بشود.
- پرداخت حق‌الزحمه ماهیانه زندانیان شاغل بنابر آیین‌نامه اجرایی نهاد زندان‌ها.
- ارائه صندلی چرخدار مورد نیاز به زندانیانی که بی‌بضاعت بوده و توان مالی ندارند.
همچنین :
- عدم تراشیدن موی سر در حد غیرمعقول و تنها کوتاه کردن مو جهت رعایت بهداشت.
- ممنوعیت از هر نوع آزار و اذیت‌های جسمانی و روانی و ممنوعیت از هر نوع تحقیر و ایذا.
- اعمال حق مکالمه و مکاتبه، ملاقات حضوری با وکیل خود، وابستگان و آشنایان و ملاقات شرعی بنابر آیین‌نامه اجرایی نهاد.
- ارائه و تأمین لوازم و تجهیزات آسایشگاه و بهره‌گیری از لوازم و وسیله و اشیاء موضوع مواد شصت و دویست و ده آیین‌نامه اجرایی نهاد.
- حفظ و نگهداری و تسلیم لوازم و تجهیزات شخصی در زمان خروج زندانی از مؤسسات کیفری، فرستادن لوازم و تجهیزات شخصی زندانیان برای خانواده وی در صورت خواستار بودن او.
- و… .
بنابر ماده‌ی چهار «دستورالعمل شیوه‌ی تأسیس واحد و بخش‌های حمایت از حقوق شهروندی زندانیان» واحدهای حمایت خواهد توانست در هر یک از مؤسسات کیفری استان مربوطه دفتری را در راستای پیگیری حقوق شهروندی زندانیان دایر و مستقر نماید.
» وظایف منوط بر واحدهای حمایت و پشتیبانی از حقوق شهروندی زندانیان
در برابر این حقوق واحدهای حمایت از حقوق شهروندی زندانیان نیز برخی از مسئولیت‌ها را برعهده‌ی خویش دارند.
ضمن ماده‌ی پنج آیین‌نامه مسئولیت واحدهای حمایت به گونه‌ای صریح و روان چنین آمده است که؛
الف) انجام مطالعه، بررسی‌ها، پایمال شدن حق و حقوق شهروندی در مؤسسات کیفری و ارائه آن‌ها به دفتر حقوق شهروندی زندانیان.
ب) انجام مطالعه و بررسی پرونده‌های قضایی اشخاص تحت قرار و تذکر گذشت مؤعدهای قانونی به مقامات ناظر و مقام‌های رسیدگی کننده.
ج) تهیه و تنظیم کتابچه‌ای در ارتباط با حقوق و تکالیف قانونی محکومان به حبس و متهمان و توضیح آن به زندانیان تازه وارد.
د) همکاری پی در پی و منظم با هیأت نظارت بر اجرای قوانین. احترام به آزادی مشروع و حفظ نیز توجه به حقوق شهروندی ستاد حقوق بشر قوه‌ی قضاییه و دیگر سازمان‌های حقوق بشری بعد از انجام هماهنگی‌ها با رئیس سازمان.
ه) نظارت و کنترل بر حسن و درستی انجام آیین‌نامه اجرایی نهاد و دیگر امورات مرتبط که براساس این ضوابط و سایر قوانین و مقررات به دفاتر حمایت و پشتیبانی از حقوق شهروندی زندانیان موکول می‌گردد.
و) ارائه تدابیر مورد نیاز در راستای توسعه و گسترش حقوق این افراد.
بنابر ماده‌ی شش «دستورالعمل نحوه تأسیس واحدهای حمایت از حقوق شهروندی زندانیان» :
واحدها و بخش‌های پشتیبانی از حقوق شهروندی مؤظف است، صندوق شکایت را در هر یک از مؤسسات کیفری راه بی‌اندازد. به این هنگام است که زندانیان می‌توانند گزارشات و شکوائیه‌های خویش را بدان طریق ارسال بنمایند.
در تبصره ماده‌ی فوق‌الذکر چنین ذکر شده است که رؤسای مؤسسات کیفری مؤظف هستند بلافاصله نامه‌های ارسال شده زندانیان را به واحدهای پشتیبانی استان بفرستند. سپس رسید مربوطه را همراه با شماره و تاریخ ثبت و مقصد نامه به ارسال کننده آن تسلیم نمایند. البته از سویی هم بنابر ماده‌ی هشت، رئیس واحد مکلّف می‌باشد در پایان هر ماه گزارشاتی از شرایط حقوق افراد یاد شده در مؤسسات کیفری مربوطه را به سردبیر دفتر حقوق شهروندی مستقر در نهاد بفرستد.
» و در پایان
هم‌اکنون مازاد بر نهاد کل امورات حقوقی و دفاع از حقوق این افراد در نهاد زندان‌ها، در انتهای نهادهای زندان‌ها، در تمامی اداره‌های تمام زندان استان‌ها بخش «پشتیبانی از حقوق شهروندی زندانیان» فعال می‌باشد.
