✓ فرار از مالیات؛
به هر نوع تلاش اعم از قانونی و غیرقانونی یک کسب و کار با اهداف امتناع از پرداخت مالیات قانونی، یا پرداخت کمتر آن حال به هر روش که انجام شود، فرار از مالیات اطلاق می‌گردد. فرار مالیاتی یک اصطلاح متداول در ارتباط با کسب و کارهایی است که برای عدم پرداخت بدهی مالیاتی در نظر انگاشته میشود. پس آن نیز به این معنا است که مؤدی کمتر از مقداری که قانوناً مکلّف است، پرداخت نماید.
حال اگر شما مایل هستید در ارتباط با این موضوع کمی بیشتر و بهتر بدانید، با ما تا پایان این متن از سروش عدل همراه گردید.
فرار از مالیات چیست؟
فرار مالیاتی در یک تعریف کلّی عبارت است از؛
اقدامات غیرقانونی چون؛ حساب سازی، امتناع از ارائه دفاتر رسمی، انجام امور اقتصادی زیرزمینی و غیرمجاز و… به جهت فرار از پرداخت مالیات. ضمن فرار مالیاتی درآمدی که بدان مالیات تعلق می‌گیرد، سودی که مشمول پرداخت مالیات میشود، مقدار یا منشأ درآمدها پنهان می‌گردد. یا برخی اقدامات که منجر به اعمال تخفیف در مالیات میشود، به گونه‌ای کلّی بالاتر از مقدار حقیقی ذکر میگردند.
از جمله حائز اهمیت ترین مواد قانونی در حوزه جرم انگاری فرار از مالیات مربوط به مواد ۱۹۹ و ۲۰۰ قانون مالیات های مستقیم می‌باشد. براساس این ماده؛
«هر شخص حقیقی یا حقوقی که به موجب مقررات این قانون مکلّف به کسر و ایصال مالیات مؤدیان دیگر است در صورت تخلّف از انجام وظایف مقرره علاوه بر مسئولیت تضامنی که با مؤدی در پرداخت مالیات خواهد داشت مشمول جریمه ای معادل بیست درصد مالیات پرداخت نشده، خواهد بود»
بنابر تبصره یک ماده ۱۹۹ قانون مالیات های مستقیم حتی برای متخلّفان دولتی هم مجازات معین شده است و قید گردیده؛
«در مواردی که مکلّفین به کسر مالیات، وزارتخانه، شرکت یا مؤسسه دولتی یا شهرداری باشد. مسئولین امر مشمول مجازات مقرر طبق قانون تخلّفات اداری خواهند بود.»
افزودن بر نرخ های مالیاتی در کلّیه‌ی کشورها میتواند موجب عدم کوشش در سرمایه‌گذاری شود و برای فرار از مالیات زمینه ساز میشود. از این جهت دولت‌ها هم میبایست در قید نرخ مالیاتی و ضوابط مربوطه جوانب احتیاط را در نظر گیرند.
✓ وجه تمایز فرار از مالیات و اجتناب از مالیات؛
تمایز مفهومی میان دو موارد یاد شده به غیرقانونی یا قانونی بودن رفتار پرداخت کننده، مربوط می‌گردد. فرار مالیاتی گونه‌ای تخلّف از مقررات است. هنگامی که یک پرداخت کننده مالیات از بیان گزارش صحیح در ارتباط با درآمدهای ناشی از کار یا سرمایه خویش که مشمول تأدیه مالیات میشود، اجتناب ورزد، یک کار غیر اصولی انجام می‌دهد. که البته هدف او دور ماندن از چَشم مقامات دولتی و مالیاتی کشور است. حال آنکه در اجتناب از مالیات، فرد از افشا عمل خود، هراس ندارد.
اجتناب از پرداخت مالیات، از خلأ های قانونی موجود در قانون مالیات سرچشمه می‌گیرد. در این قسمت، شخص با غایت کاهش قابلیت پرداخت مالیات، خود به دنباله‌ی راه‌های فرار است. به عنوان نمونه؛
درآمدهای مربوط به نیروی کار را در قالب درآمد سرمایه نمایش می‌دهد که از میزان نرخ پایین‌تری برای مالیات برخوردار هستند.
✓ شیوه های دریافت مالیات؛
دریافت مالیات از طبقات گوناگون درآمدی بنابر قانون مالیات های مستقیم و همچنین قانون مالیات بر ارزش افزوده انجام میشود. ضمن دو قانون یاد شده، ضوابط معینی در ارتباط با بخشودگی های مالیاتی و مجازات مالیات و نیز شیوه محاسبه و پرداخت مالیات قید گردیده است. به طور کلّی آنچه ضمن رویه موجود نهاد مالیات اجرا میشود، این است؛
قسمی از اقشار اجتماع به طریق موقعیت شغلی یا موقعیت اقتصادی ملزم به پرداخت مالیات خود می‌باشند. پس هیچ راهی جهت عدم پرداخت مالیات نخواهد داشت. به عبارتی دریافت مالیات به واسطه‌ی دولت از قشر متوسط و در شفاف‌ترین نمونه آن؛ کارمندان در مؤعد معین و با کسر از حقوق انجام میشود.
بنابر گفته کارشناسان :
فرار از مالیات اغلب توسط پردرآمدترین اقشار جامعه و با سندسازی و ارائه آمار نادرست انجام میشود. اثرات سوء فرار از مالیات در عدم تأمین درآمدهای مدّنظر دولت و نهایتاً عدم ارائه خدمات مطلوب و مناسب احوال جامعه قابل مشاهده خواهد بود. نیز از جانبی فرار مالیاتی منجر میشود درآمدها در سطوح مختلف جامعه به روش مناسب توزیع نشده و وجود ثروت در دست طبقات محدود، نه تنها حیطه تقویت قدرت سیاسی برخی اقشار جامعه را مهیا می‌سازد. بلکه از سویی دیگر شکاف طبقاتی از این موضوع منجر به افزایش تنش‌ها و فشارهای سیاسی و اجتماعی در بطن جامعه میشود.
✓ انواع فرار از مالیات؛
مقصود از فرار مالیاتی هرگونه تلاش غیرقانونی جهت عدم پرداخت مالیات است. فرار از مالیات ممکن است به شیوه های مختلفی رخ دهد. حال آنچه که در تمامی روش ها مشترک است، هدف فرد در راستای عدم پرداخت مالیات می‌باشد. نوع رفتار شخص در جرم فرار مالیاتی میتواند گوناگون باشد.
براساس قانون چنانچه شخص با غایت فرار از مالیات و با علم، مرتکب رفتارهای بیان شده در قسمت ذیل شود. جرم فرار مالیاتی محقق میشود؛
- در صورتی که به ترازنامه و حساب سود و زیان یا آنکه دفاتر مدارک و اسنادی که به منظور تشخیص مالیات ملاک است و برخلاف واقعیت نگارش شده است، اکتفا کند.
- در صورتی که برای سه سال پی در پی (پشت سر هم) ترازنامه، حساب سود و زیان به همراه اظهارنامه مالیاتی را ارائه ننماید.
- به هنگامی که فعالیت اقتصادی خود و سود حاصل از آن را پنهان کند.
- مأموران مالیاتی که تحت عنوان بازرس مالیاتی مؤظف هستند به انجام این کار مبادرت ورزند، توسط تلاش شخص به اطلاعات اقتصادی و مالیاتی او یا شخص ثالث دسترسی پیدا ننمایند.
- اگر مأمور وصول یا آنکه کسر مالیات پرداخت کنندگان دیگر باشد و این مسئولیت را طی مؤعد معین قانونی انجام ندهد.
- اگر وی معاملات و معاهدات خویش را به نام سایرین تنظیم کند و معاملات و معاهدات افرادی که مکلّف به پرداخت مالیات می‌باشند را برخلاف واقع به اسم خود تنظیم کند.
- در صورتی که از کارت بازرگانی سایر افراد به جهت فرار از مالیات بهره گیرد.
- چنانچه فعالیت خود را به گونه‌ای جلوه دهد که گویا مشمول معافیت مالیاتی است.
✓ جرم فرار از مالیات؛
به منظور مقابله با پدیده فرار مالیاتی میبایست این پدیده جرم انگاری گردد. جرم انگاری یعنی قانونگذار فعل یا ترک آنرا ممنوع نموده و برای آن ضمانت اجرای کیفری معین کرده است. جرم انگاری فرار مالیاتی امری مثبت، بازدارنده در عین حال سازنده می‌باشد که در ضوابط مالیاتی بیشتر کشورها به چَشم می‌خورد.
یکی از حائز اهمیت ترین تحولات رخ داده ضمن اصلاحیه مالیات های مستقیم مصوب سی و یک تیر ماه ۱۳۹۴ جرم انگاری فرار مالیاتی بوده است. هر نوع سعی قانونی یا غیرقانونی به منظور کمتر پرداخت کردن یا عدم پرداخت مالیات، فرار از مالیات نام می‌گیرد.
✓ مجازات فرار از مالیات؛
مرتکبان این جرم حسب مورد، به مجازات های درجه شش محکوم خواهند شد که عبارت می‌باشد از؛
حبس بیشتر از شش ماه الی دو سال. جزای نقدی بیشتر از بیست الی هشتاد میلیون ریال. محرومیت و منتشر نمودن حکم قطعی در رسانه های ملّی. مطابق با ماده ۲۷۵ قانون مالیات های مستقیم در صورتی که مرتکب هر یک از جرایم مالیاتی یک شخص حقوقی باشد. به مدّت شش ماه الی دو سال به یکی از مجازات های «ممنوعیت از یک یا آنکه چند فعالیت شغلی» و یا «ممنوعیت از اصدار نمودن بعضی از اسناد و مدارک تجاری» محکوم خواهد شد. مسئولیت کیفری مشخص شده برای شخص حقوقی مانع از مسئولیت کیفری شخص حقیقی نخواهد شد.
به هنگامی که هر یک از موارد نام برده شده؛ حسابداران و یا حسابرسان، مؤسسه های حسابرسی، مأمور اداره مالیاتی، پرسنل و کارگزاران بانک‌ها، مؤسسه های مالی و اعتباری ضمن ارتکاب جرم مالیاتی معاونت نموده یا تخلّف انجام شده را گزارش ندهند، به لااقل مجازات مباشر جرم محکوم خواهند شد.
مازاد بر مجازات‌های مقرر ضمن ماده‌های ۲۷۴ الی ۲۷۶ قانون مالیات های مستقیم مرتکب جرم یا آنکه مرتکبان جرایم مالیاتی، وظیفه پرداخت اصل مالیات به همراه جریمه‌های متعلق قانونی که مدّت زمان مقرر ضمن ماده ۱۵۷ این قانون مطالبه نگردیده باشد و نیز ضرر و زیان وارده به دولت وقت با حکم مرجع صالح قضایی می‌باشد.
✓ نتیجه گیری؛
دوستان عزیز ما در این متن از سروش عدل سعی نمودیم شما را با فرار از مالیات و جوانب گوناگون آن آشنا سازیم. حال آنکه این جرم میبایست به شدّت جدی و حائز اهمیت تلقّی شود و با مرتکبین به جدیت تمام برخورد گردد. شما می‌توانید در صورت وجود سؤالات بیشتر در ارتباط با این جرم با مشاوران حقوقی ما در ارتباط بوده و ابهامات موجود در ذهن خود را برطرف سازید.
