✓ قصاص چیست؟

با کمتر فردی هم نمی‌توان برخورد کرد که با کلمه‌ی قصاص آشنا نبوده و تا به حال به گوشش برخورد نکرده باشد. ولی این موضوع که در قانون و شرع قصاص چیست و شرایط مربوط بدان چه می‌باشد و به چه هنگام حکم قصاص صادر خواهد شد! مجازات قصاص بر چه کسانی اعمال می‌گردد و حتی شیوه‌ی اجرای قصاص در قانون مجازات اسلامی چگونه است! برخی از پرسش‌هایی هستند که غالباً با شنیدن کلمه قصاص به ذهن خطور می‌کند.

در این نوشتار ضمن این موضوع که ابتدا تعریف قصاص چه می‌باشد مورد بررسی قرار خواهد گرفت، به بررسی شرایط قصاص هم خواهیم پرداخت. علاوه بر تمامی این‌ها شیوه‌ی اجرای قصاص در قانون مجازات اسلامی و شرایط اجرای قصاص هم مورد بررسی و بحث واقع خواهد شد. لازم به ذکر می‌باشد که گاهاً تحت شرایطی مجازات قصاص در حق محکوم به قصاص اجراء نمی‌شود که البته این مورد شرایط خاص خود را خواهد داشت که در امتداد متن هریک را بررسی خواهیم کرد. به منظور مشاوره حقوقی تلفنی با وکیل کیفری متخصص و مجرب در این قبیل از پرونده‌های حساس و حائز اهمیت پیشنهاد می‌کنیم که با گروه حقوقی سروش عدل تماس حاصل فرمایید. این گونه پرسش‌های موجود در ذهن خود را می‌توانید از ما پرسیده و پاسخ را به دست بیاورید.

» قصاص چیست؟ آیا می‌دانید!

قصاص در کلمه، به معنای هر گونه دنباله روی و پی‌جویی کردن، مجازات و عقاب نمودن و… می‌باشد. در اصطلاح شرعی و قانونی که ما در این نوشتار بدان می‌پردازیم، به معنی و مفهوم تلافی و استیفای عینی جنایتی که ضمن قتل عمد، قطع عضو نیز جرح عمدی بر مجنیٌ علیه وارد آمده است، می‌باشد. به گونه‌ای که اثر برجای مانده از جنایت عیناً برروی جانی اجراء گردیده و به دست خواهد آمد. قصاص را ضمن جنایت قتل عمدی را قصاص النفس گویند حال قصاص از جهت قطع عضو و جرح را قصاص عضو می‌گویند. پیش‌گیری از رفتارهای انتقام جویانه بدون حد و مرز، تأمین نمودن عدالت کیفری و حفظ و نگهداری امنیت اجتماعی از حکمت‌ها و ادله‌ی تسریع حکم قصاص معرفی گردیده است. قصاص نمودن برای فردی که حق قصاص را دارا است، از واجبات نیست! چرا که او می‌تواند مجرم را بخشیده و یا مابه‌ازای گرفتن چیزی، از حق خود بگذرد.

» با شرایط مربوط به قصاص آشنا بشوید!

در جواب به این پرسش شما که شرایط قصاص چه می‌باشد چنین می‌توان جواب داد که شرایط قصاص در شرع و قانون معین گردیده است. قصاص امکان دارد در ازای قتل یک فرد باشد و یا مابه‌ازای قطع عضو و وارد نمودن جنایت‌هایی به غیر از سلب حیات آن شخص! ولی آن موضوعی که در قصاص چیست، مدّنظر می‌باشد این است که اصل حیاتی و مهم در قصاص برقراری مساوات میان آن افراد خواهد بود. در واقع هدف از به اجراء رساندن قصاص این می‌باشد که افراد در برابر جنایت‌هایی که به دیگران وارد می‌آوردند مسئول خواهند بود و اگر که جنایت جانی و یا جنایات کمتر از سلب حیات را در برابر فردی به انجام رسانند، به همان مقدار جنایتی که به انجام رسانده‌اند، محکوم خواهند شد.

البته که تا به هنگامی شرایط قصاص مهیا نباشد، مجازات اعمال نخواهد شد و هیچ گونه اهمیتی هم ندارد که مرتکب، قتل عمدی مرتکب شده و یا جنایات عمدی دیگر به غیر از سلب حیات مرتکب شده است.

البته که به غیر از شرایط قصاص عمومی که جهت صدور قصاص لازم می‌باشد. مرتکب نیز باید واجد شرایط اعمال حکم قصاص باشد.

به همین دلیل بعد از صدور حکم قصاص باید شرایط اجرای قصاص مهیا باشد. ما در ابتدا به بررسی شرایط قصاص خواهیم پرداخت. به عبارتی لازم است شرایط اجرای قصاص در قاتل و مقتول وجود داشته باشد که عبارت می‌باشد از؛

» شرایط منوط بر اجرای قصاص قاتل

برای آن‌که حکم قصاص برای یک فرد اجراء بشود شرایطی لازم خواهد بود. در امتداد این متن به صورت موردی، شرایط اجرای قصاص را بیان خواهیم داشت؛

• بلوغ!

بله، از جمله شرایط اجرای قصاص بلوغ خواهد بود. با استناد به ماده‌ی ۲۹۵ قانون مجازات اسلامی اگر که نابالغ مرتکب یک قتل عمد و یا جنایت منجر به قصاص کمتر از سلب حیات بشود قصاص نخواهد شد و جنایت ارتکابی خطای محض خواهد بود و عاقله کودک نابالغ به پرداخت دیه محکوم می‌گردد. حال اگر که فرد بالغی کودک نابالغی را به قتل رساند، گاهاً جنایتی را بر وی وارد آورد که حکم قصاص بدو صادر گردد، فرد بالغ به مجازات قصاص به دلیل جنایت وارد آمده به نابالغ محکوم خواهد شد.

• عقل

حال از جمله دیگر شرایط قصاص عقل می‌باشد. مرتکب جنایت منجر به قصاص باید عاقل باشد و اگر مجنون جنایت موجب قصاص مرتکب بشود محکوم به مجازات قصاص نخواهد شد و جنایت وارد آمده به واسطه‌ی مجنون خطای محض به شمار می‌رود و عاقله او باید دیه جنایت وارده را تأدیه کند. همچنین به هنگامی‌که فرد عاقل و بالغی نسبت به مجنون جنایت موجب قصاص را به انجام رساند، مرتکب به مجازات قصاص محکوم نخواهد شد. حال وی به جهت انجام این عمل به  دیه نیز مجازات تعزیری محکوم خواهد شد.

• رابطه پدر و فرزندی!

طبق ماده ۳۰۱ قانون مجازات اسلامی از جمله دیگر شرایط اجرای قصاص این می‌باشد که مرتکب جنایت موجب قصاص نباید پدر شخصی که جنایت نسبت بدو واقع شده است، باشد. زیرا در این هنگام مجازات قصاص نسبت به پدری که به فرزند خود جنایتی را مرتکب شده است، اجراء نخواهد شد. حال اگر فرزندی نسبت به پدر خود جنایتی که حکم قصاص دارد، وارد نماید محکوم به مجازات قصاص خواهد شد.

• برابری در دین دو طرف

از جمله اصلی‌ترین شرایط اجرای قصاص این می‌باشد که دین فردی که مرتکب جنایت موجب قصاص گردیده است باید با دین فردی که جنایتی را نسبت بدو وارد آورده است، یکی باشد. به عنوان نمونه؛ فردی مسلمان به جهت وارد آوردن جنایت موجب قصاص، نسبت به یک فرد مسیحی مجازات نخواهد شد. ولو چنانچه که افرادی از دین‌هایی دیگر مسلمانی را بکشند، حکم قصاص به اجراء می‌رسد و مرتکب به مجازات قصاص محکوم خواهد گردید. حال نکته بسیار مهم دیگر موجود در این زمینه؛ اگر که یک فرد مسیحی فرد مسیحی دیگری را بکشد، قصاص صادر شده و مجازات قصاص اعمال می‌شود.

• عدم استحقاق قتل مقتول

حال از جمله شرایط قصاص در قتل عمد این می‌باشد که مقتول مستحق موضوع قصاص نباشد. چنانچه که مقتول محارب و یا مفسد فی الارض باشد و یا به واسطه‌ی ولی دم مقتول به قتل رسد بر قاتل وی حکم قصاص صادر نخواهد شد و مجازات قصاص به اجراء نمی‌رسد.

» حال حکم قصاص به چه شکل ساقط خواهد شد؟

حکم قصاص بعد از این‌که صادر شد باید مجازات قصاص به اجراء رسد ولی گاهاً تحت برخی از شرایط حکم قصاص ساقط می‌شود. مواردی که طی آن‌ها اجرای حکم قصاص ساقط می‌شود عبارت می‌باشد؛

• گذشت از جانب صاحب حق و حقوق قصاص

از جمله مواردی که حکم قصاص ساقط خواهد شد و مجازات قصاص به اجراء نمی‌رسد گذشت صاحب حق قصاص خواهد بود. صاحب حق قصاص امکان دارد ولی دم مقتول باشد و یا به هنگامی‌که جنایت دیگری به غیر از سلب حیات به فردی وارد آید «پای کسی قطع شده باشد.» خود او که جنایت بررویش اعمال شده است، صاحب حق قصاص به شمار می‌رود و می‌تواند تقاضای مجازات قصاص را داشته باشد ولو به هنگامی‌که حق قصاص از مجازات‌ قصاص مرتکب گذشت کند، در این هنگام مجازات قصاص به مرحله‌ی اجراء نمی‌رسد. البته که گذشت صاحب قصاص از مجازات قصاص مرتکب، امکان دارد همراه با تقاضای دریافت دیه از او باشد و یا آن‌که گذشت صاحب حق قصاص مجانی باشد و در برابر گذشت خود درخواستی را از مرتکب نداشته باشد.

• فوت مرتکب جنایت موجب موضوع قصاص

اگر فردی که به حکم قصاص مرتکب گردیده است و مجازات قصاص در ارتباط با او به اجراء رسد، قبل از اجرای قصاص از دنیا برود، بدین هنگام است که قصاص ساقط خواهد شد.

» با شرایط مربوط به اجرای مجازات قصاص آشنا شوید :

بعد از صدور حکم قصاص است که باید شرایط اعمال حکم قصاص وجود داشته باشد ولی پرسشی که در این میانه‌ها مطرح می‌شود این است که شرایط مربوط به مجازات قصاص چه‌ها می‌باشد؟ شیوه‌ی اجرای قصاص ضمن قانون مجازات اسلامی چگونه آمده است!

• حال آن‌که یکی از شرایط اجرای قصاص این خواهد بود که مرتکب حکم قصاص نباید حامله باشد. زیرا مستند به ماده‌ی ۴۳۷ قانون مجازات اسلامی زن بارداری که محکوم به حکم قصاص گردد، مجازات قصاص تا به هنگام وضع حمل وی در ارتباط با او اجراء نخواهد شد.
• حال یکی دیگر از شرایط اجرای قصاص این می‌باشد که مجازات قصاص باید به گونه‌ای صورت گیرد که کمترین صدمه را به قصاص شونده وارد کند و قطعه قطعه نمودن جسد قاتل و یا از سویی عذاب دادن و شکنجه و آزار مرتکب و این قبیل از اعمال مرتکب در اجرای قصاص ممنوع است. اگر که چنین اعمالی انجام بشود قصاص کننده به مجازات تعزیری محکوم خواهد شد.
• حال از دیگر شرایط مربوط به اجرای قصاص این خواهد بود که محکوم به مجازات قصاص باید در موقعیت مطلوب قصاص بشود. چنانچه که پیش از به اجراء رساندن مجازات قصاص به مرتکب جرم جنایتی وارد آید. بدین هنگام قصاص کننده به مقدار زائد بر حق قصاص خود امکان دارد به قصاص و یا پرداخت دیه محکوم بشود.

» تجربه مشاوره حقوقی در ارتباط با مجازات قصاص و جوانب گوناگون آن!

ما در این نوشتار از خود سعی نمودیم بررسی کنیم قصاص چیست؟ شرایط اجرای مجازات قصاص چه می‌باشد؟ شیوه‌ی اجرای قصاص در قانون مجازات اسلامی به چه شکل بیان شده است و همچنین مواردی که مجازات قصاص به مرتکب تعلق می‌گیرد مورد بررسی واقع شد‌. ولو توجه به وسعت موضوع حکم قصاص را باز نمودن تمامی ناگفته‌های قصاص ممکن نبوده است. پس لازم است شما در این باره با وکیل کیفری متخصص مشورت‌های لازم را به عمل آورید‌. حال آن‌که وکلای گروه حقوقی سروش عدل در این رابطه دارای کادری متخصص و متبحر می‌باشند که با جمع‌آوری گروهی از وکلای کیفری متخصص تهران بستری ایمن را برای شما مهیا ساخته‌اند تا به حالت تخصصی در دعاوی کیفری مشاوره حقوقی عرضه دارند و قبول وکالت بنمایند.