✓ قوانین تغییر نام در ایران
قانون‌گذار طی ماده‌ی بیست قانون ثبت احوال کشور «اصلاح شده در سال ۱۳۶۸» در ارتباط با تغییر نام کوچک در شناسنامه چنین بیان نموده است که؛
«انتخاب نام با اعلام کننده است. برای نام‌گذاری، یک نام ساده یا مرکب «حسین، محمد مهدی و مانند آن» که عرفاً یک نام محسوب می‌شود انتخاب خواهد شد.
نام دارایی گران‌بهایی است که آدمی از بدو تولد تا به پایانی‌ترین لحظات زندگی با خود به دوش می‌کشد. حتی نام است که برای آیندگان ما به یادگار می‌ماند. داشتن نامی درخور و شایسته که مورد علاقه انسان هم قرار بگیرد، منجر به افزایش اعتماد به نفس و ایجاد احساسی دل‌نشین در طول عمر می‌شود. عملیات نام‌گذاری به خودی خود، عمل مقدسی می‌باشد. حتی درون قرآن اشاره‌ای به این موضوع شده و داستان «حضرت آدم علیه‌السلام» توانی که خداوند بدو اعطاء نموده تا برروی پدیده‌های مختلف اسم بگذارد، نقل گردیده است.
مصریان باستان چنین عقایدی داشتند که معنی که در اسم‌ها وجود دارد، در ارتباط با صاحب نام هم صادق است. به عنوان نمونه؛ معنی اسمی دلاور باشد، صاحب آن نام هم شخصی دلاور خواهد بود. ولی امکان دارد بسیاری از افراد بنابر هرگونه علّتی بخواهند در بزرگسالی خود نام کوچک خود را تغییر بدهند. قوانین تغییر نام در ایران حاوی شرایط مختص به خود است. البته برای آن دست از افرادی که دارای اسامی مذهبی هستند این سخت‌گیری‌ها دوچندان خواهد بود.
» برای تغییر نام دو شیوه‌ی اصلی و عملی وجود دارد!
ابتدا مواردی که درون قانون پیش‌بینی شده است و به واسطه‌ی ثبت احوال صورت می‌پذیرد. دوّم مواردی که در قانون به حالت صریح و روشن بدان اشاره‌ای نشده است و میبایست به واسطه‌ی دادگاه پیگیری بشود. در ادامه ما سعی می‌کنیم به تمامی قوانین تغییر نام در ایران اشاره داشته باشیم.
» ماده‌ی قانونی مربوط به تغییر نام در ایران!
قانون‌گذار طی ماده‌ی بیست قانون ثبت احوال کشور «اصلاح شده در سال ۱۳۶۸» در ارتباط با تغییر نام کوچک در شناسنامه چنین بیان نموده است که؛
«انتخاب نام با اعلام کننده است. برای نام‌گذاری، یک نام ساده یا مرکب «حسین، محمد مهدی و مانند آن» که عرفاً یک نام محسوب می‌شود انتخاب خواهد شد.
_ تبصره ۱- انتخاب نام‌هایی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می‌گردد و همچنین انتخاب عناوین و القاب و نام‌های زننده و مستهجن یا نامتناسب با جنس ممنون است.
_ تبصره ۲- تشخیص نام‌های ممنوع با شورای عالی ثبت احوال می‌باشد و این شورا نمونه‌های آن را تعیین و به سازمان اعلام می‌کند.»
» بنابر قانون چه نام‌هایی میتواند تغییر نماید؟
بنابر مانده بیست قانون ثبت احوال و تبصره‌های مربوط بدان انتخاب نام‌های ذیل ممنوع خواهد بود و دارندگان آن‌ها خواهند توانست با رعایت قوانین مربوطه در راستای تغییر آن عمل نمایند.
- اتخاذ نام‌هایی که منجر به هتک حیثیت مقدسات اسلامی شود. همانند؛ «عبدالات» «لات اسم یک بت در مکه مکرمه دوران پیش از اسلام می‌باشد.»
- دگرگونی نام‌های مرکبی که عرفاً یک اسم به شمار نمی‌رود. همانند؛ «شهره فاطمه»
- عناوین همانند عناوین لشکری و کشوری یا ترکیبی از نام و عنوان. همانند؛ «سروان، شهردار علی»
- القاب چه ساده باشد و چه مرکب. همانند؛ «خان، شوکت الملک»
- نام‌های زننده و مستهجن و آن‌دست از نام‌هایی که برحسب زمان و مکان یا مورد دیگر برای دارنده آن زننده باشد و مراتب آن به تأیید از جانب شورای‌عالی رسد. اسم‌هایی که معرف صفات مذموم و مخالف با ارزش‌های والای آدمی می‌باشد. همانند؛ «گرگ، سک». اسم‌هایی که با عرف و فرهنگ غالب مردم مغایر است. همانند؛ «خونریز». نام‌هایی که منجر تحقیر افراد شده و یا معنی لغوی آن در اجتماع قابل قبول نباشد. همانند؛ «گدا».
- نام‌های نامتناسب با جنس افراد. همانند؛ «ماشاالله برای جنس مؤنث»
- حذف واژگان زائد و غیرالزامی در اسم افراد. همانند؛ «غلام»
و همچنین :
- تصحیح اشتباهات املایی در اسم افراد که به علّت عدم آشنایی مأمور با گویش‌ها و لهجه‌های محلی و یا ناشی از تلفظ اظهار کننده پیش آمده باشد. همانند؛ «زهراب به سهراب»
- هم‌اسم بودن فرزند با پدر و یا مادر در یک خانواده.
- هم‌اسم بودن برادران و خواهران درون یک خانواده.
- دگرگونی اسم‌ها از حالت عربی به گونه فارسی. همانند؛ «رحمن به رحمان»
- تغییر اسم افرادی‌که به تأیید مرجع صالح به دین مقدس اسلام مشرف می‌گردند.
- تغییر اسم افرادی‌که اسم آن‌ها نام‌های روزهای هفته است.
- دگرگونی نام افرادی‌که تغییر جنسیت داده و دادگاه ذی‌صلاح حکم به تغییر نوع جنس در شناسنامه و اسناد سجلی آنان صادر کرده است. وجود پیشوند عبد مخصوص نام‌ها و صفات الله است و در دیگر موارد درخواست کننده میتواند تقاضای برداشتن آن‌را کند.
» به هنگام وجود شرایط فوقانی به کجا رویم!
بنابر پایانی‌ترین آیین‌نامه اجرایی ثبت احوال چنانچه جزئی از افرادی می‌باشید که واجد شرایط فوق می‌باشید، تمامی ادارات ثبت احوال سرتاسر کشور برای تغییر اسم آماده انجام کار شما هستند.
طی این شیوه چهار گروه می‌توانند اقدام به تغییر نام کنند؛
- افراد هجده سال به بالاتر.
- اشخاصی که کمتر از هجده سال داشته و حکم رشد دارند.
- پدر و یا جد پدری با عرضه شناسنامه خود در راستای فرزندان کمتر از هجده سال.
- سرپرست قانونی «قیم، وصی، امین» برای اشخاص صغیر و یا مجنون با عرضه اسناد و مدارک مستند که سِمت وی احراز گردیده باشد.
شما به نهاد ثبت احوال رجوع کرده و با کامل نمودن فرم‌های مربوطه تقاضای خود را عرضه می‌کنید. پس از آن باقی فرآیند به واسطه‌ی ثبت احوال پیگیری می‌گردد. شما کلاً دو مرتبه مراجعه حضوری دارید و این شیوه نهایت ده روز کاری به طول می‌انجامد. طی این شیوه تنظیم و تحویل درخواست تغییر نام در غیر از مکان صدور شناسنامه خود، بلامانع است. در این قبیل از موارد بعد از پذیرش تقاضا و فرستادن آن به نهاد ذی‌ربط «مکان صدور شناسنامه» و طرح در هیئت حل اختلاف، اقدام لازم‌المعمول و نهایتاً در راستای اطلاع درخواست کننده به نهاد ارسال کننده اعلام می‌گردد.
» هیئت حل اختلاف ثبت احوال یعنی چه!
بعد از آن‌که شما تقاضای تغییر نام را به اداره ثبت احوال تسلیم نمودید، این تقاضا در هیأت حل اختلاف نهاد ذی‌ربط «مکان صدور شناسنامه» طرح و نسبت بدان با رعایت ضوابط مربوطه تصمیم‌گیری می‌شود. لذا موافقت با تغییر اسم مورد تقاضا موکول به رأی صادره از جانب هیأت حل اختلاف است. بعد از وصول رأی هیأت حل اختلاف مراحل بیان شده در قسمت ذیل را انجام بدهید؛
- به هنگامی‌که رأی صادره بر له «موافق» خواسته تقاضا کننده صادر گردیده است. بعد از دیدن درخواست کننده و درخواست اجراء نسبت به عوض نمودن شناسنامه با اسم نوین اقدام می‌نماید.
- اگر که رأی صادره بر علیه «مخالف آن» خواسته تقاضا کننده صادر گردیده است. درخواست کننده بعد از دیدن آن به هنگام تمایل میتواند با تکیه بر ماده‌ی چهار قانون ثبت احوال ظرف مهلت مقید «ده روز از مؤعد ابلاغ» نسبت به تصمیم گرفته شده به دادگاه مکان اقامت خود رجوع و اعتراض کند.
آیا شما شرایط بیان شده در قسمت فوقانی متن را ندارید! ناامید نشوید. هنوز که هنوز است می‌توانید اقدام کنید. بسیاری از افرادی‌که می‌خواهند نام کوچک خود را تغییر بدهند، واجد شرایط بیان شده در قسمت فوقانی متن می‌باشند. به عنوان نمونه؛ افرادی که اسم شناسنامه‌ای آن‌ها با اسمی که آن‌ها را صدا می‌کنند، تفاوت دارد. یا اسمش به لحاظ فرهنگی و سلیقه فردی یا با افکار و عقاید فرد برابری ندارد. یا در مجموع از نام خود احساس رضایت ندارند و نام دیگری را دوست دارند داشته باشند. این افراد لازم است به واسطه‌ی دادگاه و طرح دعوی اقدام به پیگیری تغییر نام خود کنند.
» تغییر نام مذهبی و سخت‌گیری‌های مربوط به آن!
پیش از آن‌که ما بخواهیم شما را با شرایط تغییر نام به واسطه‌ی دادگاه آشنا سازیم، مایل هستیم به سوی از دغدغه‌های اصلی شما در ارتباط با تغییر نام مذهبی پاسخ‌گو باشیم. در پاسخ به شما باید این‌گونه بگوییم که درون قانون ما هیچ نوع منعی جهت تغییر اسم مذهبی به چشم نمی‌خورد. البته که در این میانه‌ها ثبت احوال مقرراتی به منظور تغییر اسم‌ها به ویژه در نام‌های مذهبی در نظر گرفته است. آن‌هم فراوانی بیشتر نام اتخاذی می‌باشد. به این معنا که میبایست اسمی را انتخاب نمایید که از نام اوّل شما فراوانی بیشتری را شامل شود.
» تغییر اسم به واسطه‌ی دادگاه و طرح دعوی توسط آن
به همان شکل که بیان نمودیم، افرادی‌که شامل ماده‌ی بیست قانون ثبت احوال نمی‌گردند و مایل هستند در راستای تغییر نام اقدام نمایید، بایستی به منظور تغییر نام به واسطه‌ی دادگاه عمومی حقوقی اقدام کنید. به عبارتی شما در این شیوه اقدام به طرح دعوی کرده و پس از آن با ارائه توضیحات و دفاعیات قاضی دادگاه رسیدگی کننده را به منظور تغییر نام خود متقاعد خواهید کرد. برای اینکار مراحل بیان شده در قسمت ذیل را قدم به قدم انجام بدهید؛
- با در اختیار داشتن شناسنامه و کارت ملّی به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی بروید. سپس دادخواست خود را تنظیم نمایید و به ثبت رسانید. شما خواهان می‌باشید و خوانده‌ی این دعوی اداره ثبت احوال خواهد بود. البته اداره ثبت احوال صادر کننده شناسنامه شما.
- شما می‌باید همراه با دادخواست خود، مدارک و مستندات خود را عرضه کنید. از جمله حائز اهمیت‌ترین موارد شهادت شهود می‌باشد که می‌توانید استشهادیه‌ای را از پیش تنظیم کرده و به امضای شاهدین خود رسانید.
- دادگاه یک جلسه در راستای رسیدگی به ادعاهای شما تشکیل خواهد داد. زمان این جلسه به شما پیامک داده می‌شود.
- درون جلسه دادگاه، قاضی ضمن آن‌که تمامی توضیحات شما را می‌شنود، چنانچه که شهود شما حضور یابد، قاضی میتواند قرار استماع شهادت شهود صادر نماید. اظهارات صورت گرفته در صورت جلسه دادگاه ضمیمه می‌شود. البته طی برخی از موارد دادگاه قرار استماع شهادت شهود صادر می‌نماید و به شما ابلاغ می‌گردد که شهود خویش را در جلسه‌ی بعدی حاضر کنید. گاهاً ممکن است دادگاه با گوش فرا دادن به همین شهادت‌ها حکم به تغییر نام بدهد.
_ نکته بسیار مهم
بهتر است در نظر داشته باشید که وکیل و نماینده‌ی قانونی نهاد ثبت احوال نیز در جلسه دادگاه حضور می‌یابد. اغلب هم با دادخواست شما مخالفت می‌نماید. می‌توان چنین بیان نمود که این مرحله حائز اهمیت‌ترین قسمت قضیه است. در این مرحله شیوه‌ی دفاع و اثرگذاری و عرضه لایحه دفاعیه و حتی حضور وکیل به شدّت مهم بوده و اثرگذار خواهد بود.
- دادگاه بعد از وارسی مدارک و منابع شما و طرف مقابل شما رأی خود را صادر خواهد کرد. چنانچه که مرحله پیشین قوی و مؤثر باشد، رأی به نفع شما صادر خواهد شد و اسم شما به نام دلخواه و مورد پسند شما تغییر می‌کند.
- حال اگر که بنابر هر دلیل حکم دادگاه رسیدگی کننده به نفع شما نباشد، هراس نداشته باشید. چرا که حکمی را که دادگاه صادر می‌نماید طی مدّت زمان بیست روز قابل اعتراض می‌باشد. به هنگام تجدیدنظر خواهی پرونده شما به دادگاه تجدیدنظر استان فرستاده می‌شود.
امیدواریم که شما به خوبی با قوانین تغییر نام در ایران آشنا شده باشید. حال شما می‌توانید در صورت وجود سؤالات بیشتر در این زمینه با مشاوران حقوقی ما در سروش عدل تماس حاصل فرمایید.
