✓ فسخ وکالت بلاعزل

وکالت بلاعزل در واقع یکی از اقسام گوناگون وکالت می‌باشد که ضمن آن مؤکل حق فسخ را از خویش برمی‌دارد. بنابراین برخلاف وکالت عادی امکان فسخ آن را ندارد. شیوه‌های ابطال وکالت بلاعزل تا به مقداری با وکالت عادی متفاوت می‌باشد. حال از سویی تنها طی مواردی چون؛ فوت، حجر وکیل و یا مؤکل، اقاله، انجام یا از میان رفتن عنوان عقد و اتمام مدّت عقد باطل می‌گردد.

» وکالت بلاعزل

وکالت در واقع، واگذاری اختیارات به فرد دیگر جهت انجام امور حقوقی معین بوده و به عبارتی وکیل نماینده‌ی دیگری می‌باشد. یکی از مشکلاتی که وکالت‌نامه‌های عادی در بطن خود دارند، خطر فسخ معاهده به واسطه‌ی مؤکل می‌باشد. حال برای این مشکل غالباً وکالت‌نامه بلاعزل توصیه می‌شود. این نوع وکالت، وکالتی می‌باشد که مؤکل حق فسخ را از خود سلب می‌نماید. به عبارتی این نوع از وکالت، پایدار و غیرقابل فسخ می‌باشد.

با نظر به خصوصیت عقد وکالت، گاهاً دوطرف چنین ترجیح می‌دهند درصد احتمال اتمام عقد وکالت را کم نمایند. به همین دلیل قانون، راه‌کاری را به عنوان وکالت بلاعزل پیش‌بینی نموده است که از اقسام گوناگون آن می‌توان به وکالت در طلاق و همچنین وکالت در حضانت فرزند بلاعزل اشاره‌ای داشت. با این وجود، در وکالت بلاعزل امکان دارد، موقعیت‌هایی رقم خورد تا یکی از دوطرف مایل باشد، آن را فسخ بنماید یا باطل کند. حال ما چگونه می‌توانیم در راستای باطل نمودن قرارداد وکالت بلاعزل اقدام بنماییم! ما در این متن از سروش عدل، شما را با چگونگی فسخ وکالت بلاعزل آشنا خواهیم ساخت.

» بررسی حقوقی وکالت بلاعزل

ضمن ماده‌ی ۶۵۶ قانون مدنی عقد وکالت این‌گونه تعریف گردیده است؛ «وکالت عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین طرف دیگر را برای انجام امری نایب خود می‌نماید.» یعنی فرد دیگری را تحت عنوان نماینده خویش جهت انجام اموری واقع می‌نماید. به این هنگام به وکالت دهنده مؤکل و نماینده وی را وکیل گویند. در امتداد ماده‌ی ۶۷۸ معین می‌دارد که عقد وکالت با عزل نمودن وکیل به واسطه‌ی مؤکل منقضی می‌گردد. با این حال طرفین جهت استحکام عقد وکالت یا ادله‌ی دیگر چنین ترجیح می‌دهند تا مؤکل توان برکنار نمودن وکیل را نداشته باشد.

در راستای پاسخ بدین مشکل ماده‌ی ۶۷۹ قانون مدنی راه‌کاری را به ما پیشنهاد می‌نماید؛ «مؤکل می‌تواند هر وقت بخواهد وکیل را عزل کند. مگر این‌که وکالت وکیل با عدم عزل در ضمن عقد لازمی شرط شده باشد.»

با استناد بدین ماده، طی شرایطی مؤکل می‌تواند این حق عزل وکیل را خویش ساقط نماید. اصطلاحاً این گونه عقد وکالت، وکالت بلاعزل نام‌گذاری می‌شود. از این جهت براساس ماده‌ی فوق‌الذکر، چنانچه عقد وکالت و یا عدم عزل وکیل، در یک عقد لازم که گونه‌ای از عقود می‌باشد که یک طرف نمی‌تواند آن را ابطال نماید، شرط گردد، وکالت به یک وکالت بلاعزل مبدل می‌شود. بنابراین قاعدتاً از سوی مؤکل قابل فسخ نخواهد بود. انعقاد عقد وکالت مانع آن نخواهد شد که مؤکل خود نتواند عنوان وکالت را به انجام رساند. به عنوان نمونه؛

چنانچه که وکالت فروش به فردی داده بشود، خود مؤکل نیز خواهد توانست مال خود را شخصاً به فروش رساند. این نکته هم میبایست در نظر انگاشت که وکالت یک عقدی جایز می‌باشد. بدان معنا که با فوت مؤکل یا وکیل فسخ خواهد شد که وکالت بلاعزل هم از این موضوع به دور نیست.

» شرایط منوط بر وکالت بلاعزل

ضمن وکالت‌نامه عادی برخلاف وکالت‌نامه‌های بلاعزل، مؤکل بنابر اراده خویش هرزمان خواهد توانست به دفاتر اسناد رسمی رجوع نماید. در نهایت عقد را فسخ بنماید. حال آن‌که به همان‌گونه که بیان داشتیم ضمن وکالت‌نامه بلاعزل حق فسخ دیگر برای مؤکل مهیا نخواهد بود. موارد انقضای وکالت‌نامه بلاعزل از قرار ذیل خواهد بود؛

✓ حجر وکیل یا حجر مؤکل

حجر به معنای این می‌باشد که شخص سلامت روانی خویش را از دست دهد. در اصطلاح حقوقی به این حالت مجنون اطلاق می‌شود. گاهاً امکان دارد فرد توانایی اتخاذ تصمیم در امورات مالی خود را از کَف بدهد! به عبارتی بهتر و صریح‌تر سفیه بشود. به هنگامی‌که وکیل یا مؤکل دچار جنون بشوند، وکالت‌نامه میان آن دو فسخ خواهد شد و زمانی‌که وکالت در امورات مالی اعطاء شده باشد، به بیانی بهتر مؤکل یا وکیل سفیه شوند، آنچه رخ می‌دهد انفساخ خواهد شد و نهایتاً وکالت باطل می‌گردد. در ارتباط با ورشکستگی مؤکل، از آن سوی که مؤکل از مداخله در امورات مالی منع می‌گردد، وکالت باطل خواهد گردید.

✓ فوت وکیل یا فوت مؤکل

با فوت وکیل ارتباط توکیل میان آن‌ها فسخ می‌شود و همانند عقود دیگر چون اجاره نخواهد بود که چنانچه کسی که ملک را به اجاره داده است و یا اجاره نموده است، فوت کند عقد پابرجا باقی ماند! به عنوان نمونه اگر فردی خانه‌ای را به دیگری اجاره دهد و وی از دنیا برود، فرزندان وی تا اتمام مهلت اجاره خواهند توانست در آن ملک به سکونت خود ادامه دهند. لذا وکالت بلاعزل پس از فوت باطل خواهد شد.

✓ استعفاء از جانب وکیل

از جمله طُرق انقضای مدّت وکالت چه عادی و چه بلاعزل، استعفای وکیل می‌باشد. این استعفاء وظیفه‌ای را برای وی رقم نخواهد زد و لازم است استعفای خویش را به اطلاع مؤکل رساند. این استعفاء یک جانبه می‌باشد. بنابراین مؤکل در بطن وکالت‌نامه بلاعزل به علّت آن‌که حق عزل وکیل را از خود ساقط نموده است، نمی‌تواند وی را از سمت خویش برکنار نماید.

✓ اقاله وکالت بلاعزل

اقاله بدین معنا است که دو طرف عقد با توافق همدیگر عقد را تفاسخ می‌نمایند، یعنی به جهت ابطال عقد گام می‌گذارند. ضمن عقد وکالت بلاعزل چون عقود دیگر امکان اقاله نیز وجود خواهد داشت و دوطرف خواهند توانست با رجوع به دفتر اسناد رسمی و با وجود رضایت وکیل و مؤکل منجر به بی‌اثر شدن عقد گردند‌.

✓ اتمام مدّت معاهده به هنگام زمان‌دار بودن وکالت‌نامه

به هنگامی‌که وکالت طی مدّت زمانی مشخص تنظیم گردیده باشد بعد از گذر آن مدّت، عقد فسخ خواهد گردید. به عنوان نمونه؛ فردی در راستای انجام امورات مالی خویش طی مدّت زمان دوسال به فردی دیگر وکالت می‌دهد. با به پایان رسیدن دوسال وکالت منفسخ خواهد شد.

✓ از میان رفتن موضوع معاهده و یا انجام گردیدن آن

چنانچه که فردی به جهت انجام امری به دیگری وکالت داده باشد «وکالت بلاعزل»، با به پایان رسیدن آن کار و یا از میان رفتن عنوان آن، وکالت فسخ خواهد گردید. به عنوان نمونه؛ شخصی جهت فروش خودرو خویش وکالت می‌دهد، به هنگامی‌که خودرو به مرحله‌ی فروش برسد و یا از میان رود، «به عنوان نمونه؛ خراب بشود و…» و ارزش خود را از دست بدهد، وکالت بلاعزل فسخ خواهد شد. این انجام گردیدن‌ها حاوی انجام دادن عنوان عقد به واسطه‌ی وکیل و مؤکل می‌باشد. دادن اختیار انجام کاری به دیگری مانع این نمی‌گردد که خود او نتواند آن را به انجام رساند. از این جهت عقد وکالت با انجام گردیدن به واسطه‌ی مؤکل هم فسخ می‌گردد.

» چگونگی ابطال وکالت بلاعزل طلاق!

حق طلاق براساس قانون با زوج می‌باشد. وقتی که زوجین بخواهند که هردوی آن‌ها از حق طلاق بهره‌مند شوند، قانون این اجازه را در اختیار آن‌ها می‌گذارد که با تنظیم وکالت‌نامه بلاعزل، زوجه هم حق طلاق داشته باشد. به عنوان نمونه؛ ضمن عقدنامه ازدواج خویش این‌گونه درج بنمایند که زوجه در طلاق وکالت در اختیار دارد و زوج حق عزل را ندارد! به بیانی صریح‌تر زوج می‌تواند به همسر خویش وکالت طلاق را بدهد و زوجه هم هرزمان بخواهد با رجوع به دادگاه درخواست طلاق نماید.

شیوه‌های ابطال وکالت بلاعزل در طلاق حاوی؛ اقاله نمودن وکالت، استیفای زوجه از وکالت خود، از دنیا رفتن زوجین، نیز مجنون شدن یکی از آن‌ها می‌شود. جنون یکی از زوجین گرچه که منجر به از میان رفتن وکالت بلاعزل خواهد شد، ولو ازدواج آن‌ها در قوت خود پابرجا باقی خواهد ماند. نیز از سویی هم امکان دارد وکالت بلاعزل در طلاق طی مدّت زمانی مشخص اعطاء بشود. همانند؛ ده سال که بعد از به پایان رسیدن این مدّت وکالت به خودی خود به پایان می‌رسد.

✓ نکته

چون عنوان وکالت در طلاق جزئی از مسائل مالی نیست، با سفیه گردیدن یکی از دوطرف عقد به قوت خود باقی خواهد ماند.

» چگونگی ابطال وکالت بلاعزل حضانت

از جمله کاربردهای حائز اهمیت عقد وکالت بلاعزل در حضانت فرزندان چون موضوع طلاق می‌باشد. به هنگامی‌که حضانت فرزند با یکی از والدین آن‌ها باشد، طرف مقابل می‌تواند با تنظیم یک وکالت‌نامه بلاعزل حضانت فرزند را برعهده خویش گیرد. البته وکالت بلاعزل تا زمان سن حضانت فرزند معتبر خواهد بود و بعد از آن فرزند می‌تواند اتخاذ نماید که با کدام یک از والد مایل است زندگی نماید. به عنوان نمونه؛ حضانت فرزندان تا به هفت سالگی با مادر آن‌ها خواهد بود. البته که والدین می‌توانند با انعقاد وکالت‌نامه بلاعزل حضانت فرزند خود را به پدر وی دهند.

وکالت بلاعزل در حضانت فرزندان با فوت و یا جنون والد وکالت دهنده و یا گیرنده، اقاله وکالت‌نامه و استعفای والد از حضانت از میان خواهد رفت. بنابر این علّت که موضوع حضانت در حیطه‌ی موضوعات مالی نمی‌باشد، با سفیه گردیدن والد، عقد بر قوت خود ادامه خواهد داد.

مازاد بر مواردی که در قسمت فوقانی متن بیان گردید، ضمن قانون مدنی شرطی اختصاصی جهت ابطال وکالت بلاعزل حضانت به چَشم می‌خورد که در ماده‌ی ۱۱۷۳ این چنین بیان گردیده است؛ «هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر و مادری که طفل در حضانت اوست، صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد، محکمه می‌تواند به تقاضای اقربای طفل یا به تقاضای قیم او یا با تقاضای رئیس حوزه قضایی هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند، اتخاذ کند.»

حال شما دوستان عزیز می‌توانید در صورت وجود سؤالات بیشتر در حیطه‌ی موضوع وکالت بلاعزل با مشاوران حقوقی ما در سروش عدل تماس حاصل فرمایید.