✓ انحصار وراثت چیست ؟
به منظور تعیین تکلیف میراث هر فردی بعد از فوت، ابتدا بایستی ورثه را مشخص کرد. رسیدگی به این موضوع از جانب مرجع قضایی و با توجه به تشریفات مقرر در قانون را انحصار وراثت گویند. از سویی به رأی صادر شده تصدیق و یا گواهی انحصار وراثت اطلاق می‌شود. اگر که شما مایل هستید با یکی دیگر از موضوعات حقوقی بسیار پرکاربرد و پراهمیت آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم با ما تا پایان این نوشتار همراه باشید.
مرجع صالح برای درخواست صدور گواهی انحصار وراثت
به منظور صدور گواهی انحصار وراثت میبایست به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت دائمی متوفی رجوع نمود. البته بهتر است این موضوع را یادآوری کنیم که؛ رسیدگی به دعاوی در ارتباط با اصل و نسب، تولیت، وصیت و وقف که امکان دارد بعد از فوت متوفی رقم خورد، بازهم در صلاحیت دادگاه‌های عمومی می‌باشد. بنابراین چنین دعاوی حتی با توافق طرفین دعوی از قابلیت طرح در شورای حل اختلاف برخوردار نیست.
چه کسانی می‌توانند خواستار صدور گواهی انحصار وراثت باشند؟
اغلب یک و یا چند تن از ورثه تقاضای صدور این گواهی می‌نمایند. حال در این میانه‌ها افرادی چون؛
- طلبکار متوفی و یا ورثه.
- فردی که متوفی به نفع وی وصیت نموده است.
- کسی که از جانب متوفی مأمور اجرای وصیت گردیده است.
می‌توانند جهت صدور گواهی انحصار وراثت اقدام کنند. مخالفت و یا عدم همکاری از سوی یک یا چند تن از ورثه به هر علّتی که باشد مانع رسیدگی و صدور گواهی انحصار وراثت نخواهد بود.
چه مدارکی میبایست همراه تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت عرضه شود!
تقاضای کتبی انحصار وراثت مشتمل بر نام، ویژگی‌های کامل و اقامتگاه درخواست کننده، متوفی و تمامی ورثه و نسبت به هریک از ورثه با متوفی می‌باید همراه با اسناد و مدارک ذیل به شورای حل اختلاف عرضه گردد؛
- گواهی فوت متوفی که از جانب اداره ثبت احوال صادر شده است.
- فتوکپی از شناسنامه تمامی ورثه.
- فتوکپی از عقدنامه همسر دائمی متوفی.
- فرم استشهادیه دال بر منحصر وراث به افراد ذکر شده.
- گواهی تحویل اظهارنامه مالیات بر ارث به نهاد امور اقتصادی و دارایی پایانی‌ترین مکان اقامت متوفی. طی این مرحله صرفاً مشخصه‌های متوفی و اموال و دارایی‌های او در فرم ویژه‌ای به نهاد دارایی اعلام می‌گردد. بنابراین نیازی به پرداخت مالیات نخواهد بود.
- رسیدگی به دعاوی در ارتباط با احوال شخصیه ایرانیان غیر شیعه، زرتشتی، کلیمی و یا مسیحی در هر موضوع، بنابر قواعد همان آیین صورت می‌پذیرد. پس به هنگامی‌که متوفی از اقلیت‌های مذهبی باشد، نظر مرجع مذهبی مربوطه در رابطه با تقسیم ماترک می‌باید همراه با تقاضا عرضه شود.
تشریفات چاپ آگهی انحصار ورثه چیست؟
بنابر مواد ۳۶۰ الی ۳۶۵ قانون امور موروثی وراث همچنین ذی‌نفعان، درخواست گواهی ارث می‌نمایند. سپس مراحل انحصار وراثت به مرجع صالح تسلیم می‌گردد. بله، این مرجع هم‌اکنون شورای حل اختلاف است. آن‌ها در محل‌هایی چون روزنامه کثیرالانتشار تبلیغ می‌نمایند. به هنگام نبود روزنامه، به جای تبلیغ با هزینه درخواست کننده، گواهی در مکان‌های عمومی تبلیغ خواهد شد. قطعاً شما هم می‌دانید که هزینه آگهی روزنامه برعهده درخواست کننده خواهد بود.
در پایان بعد از انقضاء یک ماه از تاریخ انتشار آگهی، به هنگام عدم اعتراض، گواهی با وارسی دقیق اسنادی که تعداد ورثه و رابطه آن‌ها ضمن آن است، عرضه می‌گردد. بنابر ماده‌ی ۳۶۴ قانون آیین دادرسی مدنی، چنانچه که قیمت ملک بیشتر از ده میلیون ریال نباشد، شورا بعد از وارسی علل و مدارک، گواهی انحصار وراثت را بدون انتشار اطلاعیه قبول یا رد می‌نماید.
در ارتباط با دهیاران چنانچه که املاک بیشتر از مبلغ فوقانی باشد، تنها یک بار در خیابان‌های عمومی آگهی ارسال می‌گردد. البته که براساس ماده‌ی ۳۶۵ به هر حال بعداً افزایش پیدا می‌کند. به هنگام ناشناخته بودن وراث از قانون مدنی، یا برای تصفیه وصیت که وراث به واسطه‌ی آگهی معرفی گردیده‌اند، نیازی به صدور گواهی انحصار وراثت در روزنامه نخواهد بود. بنابراین این گواهی به تقاضای وراث یا ذی‌نفع صادر می‌شود.
در مواردی که برخی از وراث همکاری نمی‌کنند، چه باید کرد؟
هر ذی‌نفعی حتی بدون همکاری ورثه می‌تواند تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت نماید. از این جهت عرضه تقاضای صدور گواهی انحصار وراثتی که ضمن آن اسم یک یا چند تن از ورثه قید نشده باشد. از سویی ورثه متوفی به دروغ منحصر به اشخاص نام‌برده در تقاضا اعلام شده، هیچ ضرورتی نخواهد داشت. به دور از مسائل شرعی و اخلاقی، قانون‌گذار چنین کاری را جرم معرفی نموده و برای آن هم مجازات سنگینی در نظر گرفته است. کامل نمودن فرم استشهادیه خلاف حقیقت و شهادت کذب طی این موارد جرم خواهد بود.
پایانی‌ترین تغییرات صدور گواهی انحصار وراثت ضمن رویه قضایی!
براساس بخشنامه به شماره‌ی 38384 مؤرخ 1399/7/7 وزارت دادگستری، چنانچه که متوفی حاوی اموالی بیش از پانصد میلیون ریال معادل پنجاه میلیون تومان باشد. گواهی انحصار ورثه نامحدود منتشر خواهد شد و نیازی به نشر آگهی نخواهد داشت.
پس چنانچه که فرد فوت شده دارای اموالی کمتر از پنجاه میلیون تومان باشد، شورای حل اختلاف گواهی انحصار وراثتی محدود صادر خواهد کرد. به عبارتی مدّت زمان آن به علّت حذف فرآیند نشر آگهی بسیار کوتاه‌تر است.
مدّت زمان دریافت انحصار وراثت محدود شامل اموال کمتر از پنجاه میلیون تومان سه الی هفت روز کاری می‌باشد. قابل ذکر است که چندی پیش به منظور حصر ورثه نامحدود سی میلیون ریال بود که اکنون براساس بخشنامه نوین انحصار وراثتی نام‌برده شده که از جانب رئیس قوه‌ی قضاییه واقع شده، اموال فرد فوت شده معادل پنجاه میلیون تومان می‌باشد.
نگاهی به خلاصه مراحل انحصار وراثت
- تهیه اسناد و مدارک مورد نیاز.
- ثبت نام در سامانه ثنا توسط یکی از وراث.
- به ثبت رساندن دادخواست در دفتر خدمات الکترونیک قضایی.
- رجوع به شعبه ارجاع شده شورای حل اختلاف.
- برطرف نمودن نقص مدارک و به هنگام نیاز پیگیری استعلامات.
- نشر آگهی به هنگام انحصار وراثت نامحدود.
- بعد از گذر سی روز از آگهی رجوع در راستای اخذ رأی برابر اصل به تعداد ورثه از شورای حل اختلاف.
