تامین دلیل و شرایط و اعتبار آن
ماده 149 قانون آیین دادرسی مدنی به بررسی تامین دلیل و شرایط و اعتبار آن پرداخته است. زمانی که احتمال از بین رفتن دلایل و مدارکی که مثبت ادعای شخص در دعوی حقوقی و کیفری است، باشد. این حق برای خواهان دعوی وجود دارد که درخواست تامین دلیل کند. و از دادگاه بخواهد کارشناسی را تعیین کند. تا بدین طریق بتواند دلایل و مستندات خود را محفوظ بدارد. در جایی که مدعی علیه احساس می کند که در آینده ممکن است دعوایی به طرفیت او اقامه شود. می تواند درخواست دهنده تامین دلیل باشد. به بیان کلی، تامین دلیل حفظ کردن دلیلی است که احتمال از بین رفتن آن وجود دارد.
تامین دلیل چیست و به درخواست چه کسی انجام می شود؟
قانون گذار، به خواهان دعوی که با ارائه دلایلی خود را ذی النفع پرونده می داند. این حق را داده است که درخواست تامین دلیل کند. و دلایل و مستندات خود را که به موجب نظر کارشناس رسمی یا خبره، مورد صورت برداری قرار گرفته به دادگاه ارائه دهد. اینکه دلایل و مستندات مورد تایید باشد. و روند پرونده را به نفع خواهان تغییر دهد یاخیر به نظر دادگاه بستگی دارد. بر اینکه تامین دلیل را واجد ارزش و اعتبار بداند. و آن را مبنای حکم خود قرار بدهد یا به دلایلی آن را رد کند.
صدور قرار تامین دلیل
تامین دلیل به منظور ارائه دلایل و مدارکی است که مثبت ادعای خواهان می باشد. و روند پرونده را به نفع او تغییر می دهد. که می تواند قبل از دادرسی باشد. و یا در جریان مراحل دادرسی و در حین دعوی اصلی به دادگاه ارائه شود.
دادخواست تامین دلیل
شخص خواهان به صورت یک طرفه و یا با حضور خوانده دعوی، دادخواست کتبی خود مبنی بر صدور قرار تأمین را به مرجع صلاحیت دار قضایی، که در حال حاضر شورای حل اختلاف است، ارائه میدهد. و حسب موضوعی که به موجب آن خواستار تامین دلیل بوده درخواست کارشناس رسمی و خبره را کند. تا کارشناس معین حسب امارات و قرائن، اقدام به انجام کارشناسی نماید. و در قالب نظریه، آن را به درخواست دهنده ارائه دهد. تا او بتواند با استناد به آن در صدد اثبات ادعای خویش به دادگاه باشد.
شرایط پذیرش دادخواست تامین دلیل
برای آنکه دادگاه به خواسته خواهان مبنی بر تامین دلیل ترتیب اثر دهد. و آن را بپذیرد. شرایط و تشریفاتی لازم است. که بایستی از سوی درخواست دهنده رعایت شود:
۱.خواهان در بدو امر باید دادخواست حقوقی تنظیم کند. و در دادخواست خود به موضوع دعوای خود که برای اثبات آن، تامین دلیل انجام شود تصریح نماید.
۲.مدارک لازمه که برای ملاحظه و صورت برداری لازم است. تهیه و در اختیار کارشناس قرار دهد.
۳.مشخصات کامل خود و شخص مقابل که دعوی به طرفیت او مطرح شود. و حضورش در جلسه کارشناسی و صورت برداری لازم است حتما قید کند. تا کارشناس مربوطه زمان تعیین کارشناسی را به خوانده نیز ابلاغ کند.
پذیرش نظریه کارشناسی و اعتبار آن
استناد به نظریه کارشناسی و درخواست کارشناس، به منظور حفظ ادله و مستنداتی است که می تواند مثبت ادعای ذی النفع پرونده باشد. به بیان دیگر پیروی از نظریه کارشناسی برای قاضی الزامی نیست. بلکه فقط به عنوان اماره می تواند در جهت اثبات ادعا خواهان پرونده باشد. فرض کنید شخصی تصادف می کند. و از مقصر خواستار خسارت و جبران ضرر و زیان است.
دادگاه زمانی به خواسته بزه دیده ترتیب اثر می دهد. که او بتواند تقصیر و میزان خساراتی که به خودرو وی وارد شده را با کمک نظریه کارشناسی تصادفات برآورد کند. و آن را به دادگاه ارائه دهد. تا به خواسته وی ترتیب اثر داده شود و حکم به محکومیت خوانده صادر شود. این امکان نیز وجود دارد که دادگاه نظریه کارشناسی را نپذیرد. و آن را رد کند. و انجام مراحل کارشناسی را به هیات کارشناسان ارجاع دهد و یا به کلی آن را از اعداد دلایل خواهان خارج سازد.
مستند قانونی
ماده 265 قانون آیین دادرسی مدنی در راستای پذیرش و ترتیب اثر داده شدن به نظریه کارشناسی و رد آن این گونه بیان می دارد: که اگر نظر کارشناس با اوضاع و احوال محقق و معلوم مورد کارشناسی مطابقت نداشته باشد. دادگاه هرگز به آن ترتیب اثر نمی دهد. و آن را از اعداد دلایل خواهان خارج می کند. و او را برای اثبات ادعایش ملزم می کند که ادله دیگری ارائه دهد. در رابطه با امور کیفری نیز اعتبار نظریه کارشناسی در حد اماره بوده است و برای قاضی الزامی به تبعیت کردن از آن به وجود نمی آورد.
در چه شرایطی نظریه کارشناسی واجد اعتبار است؟
نظریه کارشناسی در شرایطی که منطبق با موضوع ارجاعی باشد واجد اعتبار است. و قاضی بدان ترتیب اثر می دهد و به عنوان دلیلی محکم برای صدور رای بدان استناد می کند.
- نظریه کارشناسی باید منجز و قاطع باشد.
- نظریه کارشناسی قابل قبول است که صریح و روشن باشد. و هیچ گونه ابهامی نسبت به آن وارد نباشد.
- جهات رد کارشناسی وجود نداشته باشد.
- دادرس یا یکی از طرفین نسبت به نظریه کارشناسی اعتراضی نداشته باشند.
نقش تامین دلیل
به موجب تامین دلیل ادله و مستندات محفوظ می ماند. و مانع از بین رفتن موضوعی اس که قرار است در آینده بدان استناد شود.
به موجب ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی در شرایطی که شخص ذی النفع احتمال دهد. که در آینده، استفاده از مدارک، ناممکن وغیر مقدور است. به منظور حفظ مدارک و نگهداری از آن می تواند درخواست تامین دلیل را از دادگاه داشته باشد.
نتیجه گیری
ما در این مقاله، به بررسی تامین دلیل و شرایط آن پرداختیم. بیان کردیم دادگاه،زمانی به نظریه کارشناسی ترتیب اثر می دهد که واجد شرایطی باشد. و با موضوع دعوی که نسبت به آن درخواست کارشناسی شده مطابقت داشته باشد.در غیر این صورت الزامی برای دادگاه نیست.که به تامین دلیل، ارائه شده ترتیب اثر بدهد.
پیشنهادات
ما در تیم حقوقی و داوری سروش عدل به همکاری وکلای متخصص و زبده، در تلاشیم که خدمات حقوقی را در حوزه های مختلف به شما عزیزانی که درگیر پرونده های حقوقی هستید ارائه دهیم.جهت برخورداری از خدمات تیم حقوقی ما، شما می توانید از طرق ارتباطی که در سایت به آن اشاره شده با ما در تماس باشید.
برخی از سوالات متداول
۱.تامین دلیل چیست؟ و به چه هدفی انجام می شود؟
نظریه کارشناسی به منظور حفظ ادله و مستندات صورت می گیرد.و کاربرد آن در جایی است که شخص ذی النفع و یا مدعی علیه احساس کند که با تامین دلیل می تواند ادعای خود را در یک پرونده حقوقی یا کیفری اثبات کند.
۲. آیا قاضی ملزم است که از نظریه کارشناسی ارائه شده که از سوی شخص ذی النفع، به دادگاه تقدیم شده تبعیت کند؟
قاضی پرونده چه در امور حقوقی و چه کیفری الزامی به تبعیت از نظریه کارشناسی که از سوی شخص ذی النفع به عنوان ادله ارائه شده ندارد. و می تواند به آن ترتیب اثر ندهد.
