سامانه استعلام چک های در راه
استعلام چک های در راه بدین معنا می‌باشد که صادر کننده چه تعداد چک صادر کرده است و هنوز تاریخ آن نرسیده و وصول نشده است. به عبارت دیگر دارنده می‌تواند از تعداد چک های تسویه نشده صادر کننده مطلع شود……
مقدمه
یکی از مزایای چک صیادی امکان استعلام بر خط یا آنلاین از طریق سامانه صیاد می‌باشد. افراد می‌توانند در سایت بانک مرکزی به نشانی cbi.ir و بخش سامانه صیاد این امر را انجام دهند. طی این طریق متقاضیان کد 16 رقمی بر روی چک را وارد کرده و از وضعیت چک مطلع می‌شوند. پنج وضعیت چک در مقاله چک صیادی و راه های مطالبه آن به تفصیل توضیح داده شده است. این استعلام برای عقبه ی صادر کننده چک می‌باشد.
برای آشنایی ابتدا تعریفی از چک صیادی ارائه می‌کنیم:
پس از تصویب قانون اصلاح صدور چک در سال 1397 و لازم الاجرا شدن در سال 1399، هیچ بانکی حق صدور دسته چک را ندارد. فقط بانک مرکزی از طریق سامانه صیاد می‌تواند دسته چک صادر کند. لذا در این مسیر، تمامی چک ها یک شکل و یک رنگ می‌باشند. همچنین این چک ها ثبت شده اند و می توان با شناسه 16 رقمی استعلام را انجام داد. هر چکی شناسه 16 رقمی مختص به خود را دارد.
اما تفاوت استعلام چک های در راه و استعلام وضعیت صادر کننده چک چیست؟
استعلام وضعیت صادر کننده برای چک های صیادی بدین معنا می‌باشد که از طریق شناسه 16 رقمی بتوان وضعیت خود صادر کننده را مشاهده کرد. در این مسیر می‌توان متوجه شد که چه تعداد چک برگشتی در گذشته داشته است. در مواردی هم وضعیت او سفید است و چک برگشتی ندارد. اگر هم برگشتی داشته است، از او رفع سو اثر شده است. در این راستا بانک مرکزی در سال 1397 سامانه استعلام چک های برگشتی را افتتاح کرد. با این روش افراد از سوابق چک های برگشتی صادر کننده مطلع می‌شدند.
اما استعلام چک های در راه بدین معنا می‌باشد که صادر کننده چه تعداد چک صادر کرده است و هنوز تاریخ آن نرسیده و وصول نشده است. به عبارت دیگر دارنده می‌تواند از تعداد چک های تسویه نشده صادر کننده مطلع شود.
چک در راه چیست؟
به چک هایی که افراد صادر کرده اند اما هنوز تاریخ سررسید آن نرسیده است، چک در راه می‌گویند.
چرا به سامانه ای برای استعلام چک های در راه نیاز داریم؟
پس از اصلاح قانون صدور چک در سال 1397 تکلیفی برای بانک ها مقرر شد. به عبارت دیگر پس از لازم الاجرا شدن این قانون، بانک ها موظفند سامانه ای راه اندازی کرده تا امکان استعلام در آن فراهم باشد. این اصلاح در تاریخ قانون گذاری، قدمی رو به جلو بود؛ زیرا پس از آن با کاهش بیش از 96 درصد آمار زندانیان چک های برگشتی مواجه شدیم.
معاون فناوری های نوین بانک مرکزی به کاهش این آمار اشاره کرد. وی گفت : در دو ماه اول سال 1402، در هر سه روز، یک نفر محکوم به جرم چک برگشتی شده است. تا قبل از اصلاح قانون چک، در سال 1396، هر روز بالغ بر 10 نفر به جرم چک برگشتی محکوم می‌شدند.
پس مولفه ای که در راستای اجرای قانون چک، ضروری است، امکانی است تا افراد بتوانند چک هایشان را استعلام کنند.
در قانون صدور چک، علاوه بر استعلام سوابق چک برگشتی به نکته دیگری نیز اشاره شده است. در این قانون
گفته شده است که باید چک های تسویه نشده صادر کننده یا همان چک های در راه نیز قابل استعلام باشند.
راه اندازی سامانه استعلام چک در راه
انتظاری که می‌رفت آن بود که تا ابتدای سال 1401 این استعلام فراهم شود اما پس از مدتی این عملیات قطع شد. معاون فناوری بانک مرکزی دلیل این قطعی را بی دقتی برخی بانک ها در این اقدام اعلام کرد تا اصلاحات انجام شود. وی وعده آن را برای ابتدای سال 1402 داد اما هنوز این امکان فراهم نشده است.
در روز 13 مرداد 1402 معاون فناوری بانک مرکزی در رسانه های ملی اعلام کرد که در تلاش برای رفع این مشکلات هستند. آنها می‌خواهند اطمینان لازم را کسب کنند تا داده های خطا در سامانه وجود نداشته باشد. وی گفت این اقدامات طی دو الی سه هفته به نتیجه می‌رسد. اما در آخر برای سومین بار، اعلام کرد تا اوایل شهریور امسال این سامانه راه اندازی خواهد شد.
سامانه های استعلام چک تا کنون
پس از دریافت چک از صادر کننده می‌توان از چک استعلام گرفت. دو سامانه برای استعلام چک در حال حاضر وجود دارد:
- سامانه صیاد بانک مرکزی
- سامانه ساد 24
- یک راه سومی هم هست که برای هر بانکی به طور اختصاصی وجود دارد. برای مثال بانک ملی ایران که امکان استعلام صاحبین حساب را در سامانه خود فراهم کرده است.
مراحل استعلام از طریق سایت بانک مرکزی
ابتدا وارد سامانه بانک مرکزی به نشانیcbi.ir می‌شوید.
سپس از طریق نوار بالای این صفحه یا منوی سامانه وارد بخش نظام های پرداخت و زیرساخت می‌شوید. در گام بعد، استعلام چک را انتخاب می‌کنید. در این بخش، سه گزینه ی:
- استعلام چک بر اساس اقلام اطلاعاتی بانکی
- استعلام مبالغ مسدود شده حساب های چک برگشتی
- استعلام وضعیت اعتباری چک صیادی
را مشاهده می‌کنید.
استعلام از طریق سامانه ساد 24
سامانه ساد 24 زیر نظر معاونت پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه می‌باشد. در این سامانه با ثبت و استعلام چک های سرقتی یا مفقودی می‌توان از سرقتی نبودن یا مفقودی نبودن چک اطمینان حاصل کرد. از این طریق حتی چک های قدیمی که صیادی نبوده اند و ثبت نشده اند را می‌توان استعلام کرد و از سرقتی نبودن مطمئن شد.
استعلام از طریق پیامک
همچنین از طریق پیامک نیز امکان آن را دارید. طبق این روش، صرفا شماره یکتا 16 رقمی چک را به شماره 701701 پیامک می‌کنید. پس از آن وضعیت صادر کننده را به شما اعلام می‌کند.
برای مشاهده وضعیت های صادر کننده به مقاله چک صیادی و راه های مطالبه آن رجوع کنید.
استعلام از طریق اپلیکیشن آپ
روش دیگر برای استعلام، اپلیکیشن آپ می باشد. ابتدا برنامه آپ را نصب کرده سپس وارد بخش سامانه چک صیادی می‌شوید. در بخش استعلام وضعیت چک صیادی می‌توانید اطلاعات چک را وارد کرده و استعلام مربوطه را انجام دهید.
نتیجه
استعلام وضعیت صادرکننده امکانی بود تا افراد از طریق آن بتوانند از تعداد چک های برگشتی وی مطلع شوند، اما با راه اندازی سامانه استعلام برای چک های در راه، دارندگان می‌توانند از وضعیت چک های تسویه نشده صادر کننده چک نیز مطلع شوند. این اقدامی است که معاون فناوری بانک مرکزی وعده آن را برای اوایل شهریور 1402 داده است.
