واژه مزایده از واژه هایی است که بارها به گوشمان خورده است. و شاید با شنیدنش اولین چیزی که به ذهنمان میرسد حراج آثار هنری یا تاریخی باشد. اما واقعیت این است که مزایده بسیار متنوع و گسترده می باشد و به صورتهای مختلفی برگزار میشود. مانند مزایده الکترونیکی یا حراج اینترنتی که از بستر اینترنت برای انجام آن استفاده میشود.
امروزه شناخت بیشتر مزایده، قوانین حاکم بر آن، انواع آن به ویژه مزایده الکترونیکی با توجه به گسترش تجارت الکترونیک و … از اهمیت بسیاری برخوردار است.
مزایده چیست؟
مزایده در لغت به معنای در معرض فروش گذاشتن چیزی به نحوی که هر خریداری که بیشترین قیمت را پیشنهاد داد به او فروخته شود. در اصطلاح حقوقی نیز مزایده همان تشریفات فروش اموال به بالاترین قیمت پیشنهادی میباشد.
در مزایده فروشنده یا خریدار مال ممکن است شخص حقیقی یا حقوقی باشد و مالی هم که فروخته میشود ممکن است منقول یا غیر باشد. مزایده با کمترین قیمت که به اصطلاح قیمت پایه گفته میشود آغاز میشود و تعیین این قیمت هم توسط کارشناس یا شخص فروشنده صورت میگیرد.
تفاوت مزایده و مناقصه
هرکدام از این فرایندهای تجاری مفهوم خاص خود را داشته و مراحل و انواع مختلفی دارد. اما مهمترین این تفاوتها عبارتند از:
1- در مزایده فروشنده با بالاترین قیمت پیشنهادی معامله میکند. در حالی که در مناقصه کاملا برعکس است و خریدار با کمترین قیمت پیشنهادی وارد معامله می شود. در واقع میتوان گفت در مناقصه و مزایده جای خریدار و فروشنده با هم عوض میشود که از اصلی ترین تفاوتهای آنها میباشد.
2- تفاوت دیگر در خصوص موضوع مزایده و مناقصه میباشد. هدف در مزایده فروش مال یا اموالی به بالاترین خریدار می باشد. درحالی که در مناقصه هدف از آن خرید و فروش و انتقال مال نمی باشد. بلکه هدف، انجام دادن کار یا خدماتی با کمترین وجه، توسط موسسات یا شرکت های ارائه دهنده خدمات می باشد.
انواع مزایده چیست ؟
مزایده صورت و انواع گوناگونی دارد که طبق قانون عبارتند از:
مزایده سنتی:
این روش از قدیمی‌ترین روشی است که از ابتدای ایجاد مزایده مورد استفاده قرار میگیرد. در روش سنتی فروشنده جنس، که معمولا دولت میباشد پس از انتشار آگهی مزایده در یکی از نشریه‌ها یا روزنامه‌های کثیرالانتشار، مزایده اموال دولتی را آغاز میکند و فروش اجناس را انجام می‌دهد.
مزایده اختیاری:
برگزاری این نوع مزایده همان طور که از نامش پیداست کاملا به صورت اختیاری و بدون فشار قانونی میباشد. هنگامی که سازمان‌ها، ادارات و شرکت‌ها بنا به تصمیم مدیران یا مقام ذی‌صلاح خود بخواهند مالی را بفروشند، می‌توانند با رعایت تشریفات مزایده اقدام به نشر آگهی کنند و مال مورد نظر خود را به کسی که بالاترین قیمت را پیشنهاد دهد بفروشند.
مزایده اجباری:
این نوع مزایده به دستور مقامام قضایی است و درخصوص اموال توقیفی مزایده برگزار می شود که رنگ و بوی حقوقی و قضایی دارد. مانند زوجه ای که برای مطالبه حق و حقوق خود مانند مهریه اقدام به توقیف اموال زوج میکند.
مزایده عمومی:
این نوع مزایده به صورت شفاف و برای همه آزاد میباشد و عموم مردم می‌توانند در آن شرکت کنند. نام پیشنهاددهندگان قیمت به شکل علنی بیان میشود و هیچ‌گونه محدودیتی در این نوع مزایده وجود ندارد.
مزایده خصوصی:
این نوع مزایده برخلاف مزایده عمومی به خاطر مسائل امنیتی، حقوقی و سیاسی، به صورت محدود و در بخش‌های خاص و برای افراد مشخصی صورت میگیرد. تمام مراحل آن هم به شکل محرمانه طی میشود.
چگونه در مزایده شرکت کنیم؟
هر مزایده‌ای برای اینکه به صورت صحیح برگزار شود نیاز به رعایت تشریفاتی دارد که با رعایت نشدنشان ممکن است باعث شود طرفین ابطال آن را از دادگاه بخواهند و حاضر نشوند مبلغ آن را پرداخت کنند.
حال برای ثبت نام در مزایده انجام چه تشریفاتی لازم است:
1-دعوت عمومی:
در مزایدات قانونی، دادگاه بر اساس مواد 113 تا 145 قانون اجرای احکام مدنی باید در روزنامه‌های محلی یک نوبت آگهی درج کند. همچنین باید موعد فروش به گونه ای تعیین شود که بین انتشار آگهی و روز فروش، بیشتر از یک ماه و کمتر از ده روز نباشد. در این نوع مزایدات خودِ دو طرف هم می‌توانند آگهی چاپ کنند.
2- مشخص کردن قیمت پایه:
کارشناسان یک قیمت پایه برای کالاها تعیین میکنند تا همه بتوانند بر اساس آن پیشنهادات خودشان را ارائه دهند.
3- پرداخت درصد:
در برخی مزایدات بعد از برنده شدن یک نفر، او باید درصدی را به مجری مزایده پرداخت کند و مابقی آن را نیز حداکثر در مدت یک ماه بپردازد. مثلا در مزایدات دادگستری این رقم 10% میباشد.
4- تسلیم مال و اعطای سند رسمی:
آخرین مرحله تشریفات مربوط به مزایده، تسلیم مال میباشد. مدت زمان واریز پول مزایده توسط هر مزایده‌گزار مشخص میشود. پس از پرداخت تمام قیمت توافقی، سند کالا به نام خریدار تنظیم میشود.
مزایای مزایده چیست؟
در مزایده به دلیل رقابتی که در آن هست هم احتمال ضرر وجود دارد و هم احتمال سود. اما از مزایای مزایده میتوان به این موارد اشاره کرد:
- کالاهایی که خریده میشود ممکن است که در فروشگاه‌های عادی به آنها دسترسی وجود نداشته باشد.
- در برخی مزایدات، قیمت کمتر از قیمت عادی بازار خواهد بود (مثل ماشین‌های مزایده‌ای).
- میتواند یک تمرین برای ورود به بورس باشد.
معایب مزایده چیست ؟
اما در رابطه با معایب مزایده میتوان به نکات زیر اشاره کرد:
- خرید از طریق مزایده اغلب به صورت نهایی و مطمئن نمیباشد.
- به دلیل تشریفاتی که دارد مدت زمان بیشتری نسبت به یک خرید عادی میبرد.
- در برخی از مزایدات تقاضای بالا ممکن بی نظمی ایجاد کند.
نمونه دادخواست مزایده اموال توقیفی
بسمه تعالی
ریاست محترم اجرای احکام مدنی شعبه …… دادگستری ……….
باسالم و عرض ادب احتراماً اینجانب ……………………………………….. محکوم له پرونده اجرایی بایگانی شماره …………………. آن شعبه محترم، نظر به اینکه نظریه کارشناس در خصوص ارزیابی اموال توقیف شده واصل گردیده و نظریه مذکور به محکوم علیه ابلاغ گردیده است و در فرجه مقرر قانونی نسبت به نظر کارشناس ایراد و اعتراض نشده است، لهذا تقاضای صدور دستور مبنی بر مزایده اموال توقیف شده و پرداخت محکوم به از محل فروش اموال مذکور را دارم.
باتشکر و احترام مجدد
امضاء محکوم له دستور قضایی
دو نظریه مشورتی مهم در مورد مزایده
در اینجا به دو نظریه مهم اداره کل حقوقی درخصوص دو علت مهم باطل کننده مزایده اشاره میکنیم
1 – عدم الصاق آگهی مزایده در قسمت اجرا و محل فروش از موجبات ابطال مزایده است.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضائیه
تاریخ: 30 / 01 / 1399
شماره نظریه: 7/98/642
ح 98-3/1-642
به موجب ماده 123 قانون اجرای احکام مدنی مصوب 1356 « آگهی باید علاوه بر انتشار در قسمت اجرا و محل فروش هم الصاق شود » ؛ با عنایت به سیاق این ماده قانونی و آمره بودن آن، عدم رعایت آن دارای اشکال قانونی است و از موجبات ابطال مزایده است.
مواد مربوط:
قانون اجراء احکام مدنى :
ماده ۱۲۳ – آگهى باید علاوه بر انتشار در قسمت اجراء و محل فروش هم الصاق شود.
2 – ابلاغ وقت مزایده به طرفین یا وکلای آنان الزامی است و عدم ابلاغ، میتواند از موجبات عدم تنفیذ و ابطال مزایده باشد.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضائیه
تاریخ: 30 / 01 / 1399
شماره نظریه: 7/98/642
شماره پرونده: ح 98-3/1-642
با عنایت به اینکه در قانون اجرای احکام مدنی مصوب 1356 از جمله در مواد 130 ،131 ،143 و 144 این قانون، برای طرفین (محکوم له و محکوم علیه) حقوقی در جلسه مزایده و پس از آن پیش بینی شده است و لازمة اعمال این حقوق اطلاع از زمان دقیق برگزاری مزایده است، ابلاغ وقت مزایده به طرفین یا وکلای آنان الزامی است و عدم ابلاغ، میتواند از موجبات عدم تنفیذ و ابطال مزایده باشد.
مواد مربوط:
قانون اجراء احکام مدنى :
ماده ۱۳۰ – صاحب مال مى‌تواند تقاضا کند که بعضى از اموال او را مقدم یا مؤخر بفروشند و یا اینکه خود او بالاترین قیمت پیشنهادى را نقدا پرداخت و از فروش آن جلوگیرى نماید.
ماده ۱۳۱ – هرگاه مالى که مزایده از آن شروع مى‌شود خریدار نداشته باشد محکوم له مى‌تواند مال دیگرى از محکوم علیه معرفى و تقاضاى توقیف و مزایده آن را بنماید یا معادل طلب خود از اموال مورد مزایده به قیمتى که ارزیابى شده قبول کند یا تقاضاى تجدید مزایده مال توقیف‌شده را بنماید و در صورت اخیر مال مورد مزایده به هر میزانى که خریدار پیدا کند به فروش خواهد رفت و هزینه آگهى مجدد به عهده محکوم له مى‌باشد. و هرگاه طلبکاران متعدد باشند رأى اکثریت آنها از حیث مبلغ طلب براى تجدید آگهى مزایده مناط اعتبار است.
ماده ۱۴۳ – دادگاه در صورت احراز صحت جریان مزایده دستور صدور سند انتقال را به نام خریدار مى‌دهد و این دستور قطعى است.
ماده ۱۴۴ – در مواردى که ملک خریدار نداشته و محکوم له آن را در مقابل طلب خود قبول نماید مالک ظرف دو ماه از تاریخ انجام مزایده مى‌تواند کلیه بدهى و خسارات و هزینه‌هاى اجرائى را پرداخته و مانع انتقال ملک به محکوم له شود. دادگاه بعد از انقضاء مهلت مزبور دستور انتقال تمام یا قسمتى از ملک را که معادل طلب محکوم له باشد خواهد داد.
برای دریافت مشاوره مزایده یا وکالت در این زمینه میتوانید از طریق مراجعه به مرکز حقوقی بین المللی سروش عدل از یک وکیل مزایده کمک بگیرید.
