مقدمه

مرکز توسعه تجارت الکترونیکی طبق ماده ۸۰ قانون تجارت الکترونیکی و ماده
از فعالیتهای تجارت الکترونیکی و ارتقای سطح الکترونیکی استقرار پیاده سازی و توسعه تجارت الکترونیکی در کشور حمایت
همچنین طبق بندهای مختلف ماده ۳ اساسنامه خود کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در اقتصاد و بازرگانی را بر عهده دارد.
تجارت الکترونیکی ارائه چارچوب و حمایت از گسترش بازارهای دادوستد الکترونیکی ساماندهی فعالیت ایستگاه های سایتهای
الکترونیکی از جمله ضوابط حمایت از مصرف کنندگان در فضای تجارت الکترونیکی بر اساس فصل اول از باب سوم قانون تجارت
وظایف این مرکز محسوب می شود.
همچنین طبق ماده ۹ برنامه جامع توسعه تجارت الکترونیکی موضوع تصویب نامه شماره ۳۱۷۶۶ ت ۳۳۲۲۹ هـ مورخ ۱۳۸۴/۵/۲۵
وزارت بازرگانی مکلف بوده است که با همکاری وزارت دادگستری، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و قوه قضائیه دو اقدام زیر را
انجام دهد

1– تدوين الگوی داوری در دعاوی تجارت الکترونیکی جهت کاهش دعاوی حقوقی با اعمال حداقل استانداردهای حقوقی در
عرضه تجارت الکترونیکی
۲- تدوین الگوی قراردادی حل اختلاف برای دعاوی در الگوهای بنگاه به بنگاه (BZB )و بنگاه به مشتری (C2B )به منظور
ساده و شفاف سازی روند حل و فصل اختلاف

علاوه بر این در موارد ۵ و ۸ دستورالعمل پیشگیری و مقابله با قاچاق در فضای مجازی که در جلسه شماره ۱۳۴ ستاد مرکزی مبارزه
با قاچاق کالا و ارز در حضور رئیس جمهور تصویب و پس از تأیید مکتوب ایشان طی نامه شماره /۳۴۷۱۰۲/۱۰ص مورخ ۱۴۰۱/۵/۲۶
ابلاغ شده است، مرکز توسعه تجارت الکترونیکی موظف به ایجاد زیر سامانه ثبت شکایت و طراحی و پیاده سازی فرایند ثبت و رسیدگی
به شکایت مصرف کنندگان ذیل پنجره واحد تجارت الکترونیکی شده است

تعاریف

در این دستورالعمل عبارات و اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می روند:

• مصرف کننده: شخص حقیقی یا حقوقی که مبادرت به هرگونه معامله با کسب و کار جهت تهیه کالا خدمت یا .. می نماید و در اختلاف نقش خواهان را دارد تأمین کنندگانی که کالا یا خدمت خود را در بستر یک کسب و کار دیگر عرضه می کنند، مصرف کننده محسوب نمی شوند.
• کسب و کار: شخص حقیقی یا حقوقی دارای اینماد که مبادرت به هرگونه معامله با مصرف کننده جهت ارائه کالا خدمت با … می نماید و در اختلاف نقش خوانده را دارد.
• شکایت: ادعای مصرف کننده مبنی بر نقض حداقل یکی از تعهدات کسب و کار در معامله
• مرکز: مرکز توسعه تجارت الکترونیکی وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان مرجع اعطای اینماد (نماد تجارت الکترونیکی)
• مرجع ذیصلاح : مرجع دولتی با غیر دولتی که دارای صلاحیت قانونی برای رسیدگی به شکایت مصرف کننده از کسب و کارمی باشد؛ مانند سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولید کنندگان اتحادیه صنفی و .

انواع شکایت

اهم شکایات به هفت نوع زیر دسته بندی می شوند که امکان یک یا چند مورد از آن ها کننده توسط مصرف (بافرض امکان وقوع همزمان)وجود دارد

فرایند ثبت شکایت

1-ثبت شکایت از کسب و کار توسط مصرف کنندگان به صورت برخط از طریق درگاه یکپارچه شکایت ذیل پنجره واحد تجارت
الکترونیکی خواهد بود. دسترسی به این درگاه علاوه بر پنجره واحد تجارت الکترونیکی (ir.ecsw (از طریق بخش شکایت در
شناسنامه اینماد کسب و کار نیز امکان پذیر است.
2- به منظور جلوگیری از ثبت شکایات صوری تکراری و اشتباه نسبت به کسب و کارها ثبت شکایت بر مبنای اطلاعات تراکنش
پرداخت اعم از پرداخت برخط با پرداخت در محل و استعلام آن از بانک مرکزی امکان پذیر میباشد.
3-بلافاصله پس از ثبت شکایت توسط مصرف کننده کسب و کار طرف شکایت ۷۲ ساعت مهلت دارد تا در خصوص پاسخگویی
و ضمن درج یک مورد تاخیر در رفع شکایت اقدام نماید. در غیر این صورت اخطار اول عدم پاسخگویی به شکایت برایش ارسال
پاسخگویی پاسخگویی به شکایات در شناسنامه اینماد مجدداً ۴۸ ساعت دیگر مهلت پاسخگویی به وی داده می شود. در صورت عدم
در پاسخگویی به شکایات در شناسنامه مجدد اخطار دوم عدم پاسخگویی به شکایت برایش ارسال و ضمن درج یک مورد دیگر تاخیر
عدم پاسخگویی به شکایات در اینماد مجدداً مهلت ۲۴ ساعته به وی داده میشود که در صورت عدم پاسخگویی مجدد یک مورد
شناسنامه وی درج میگردد.

4-مدت زمان استهلاک در شناسنامه اینماد برای تعداد تأخیر در پاسخگویی به شکایات یک
است. پاسخ از زمان ارجاع به کسب وکار تا زمان پاسخگویی و در صورت عدم پاسخگویی تا زمان مختومه شدن شکایت است

5-در صورت عدم پاسخگویی مناسب کسب و کار مصرف کننده میتواند به اختیار خود و بر اساس اطلاعات
برخط (CODR (با درخواست داوری از طریق سامانه حل اختلاف جمعی وی قرار میگیرد رسیدگی به شکایت توسط مرجع ذیصلاح
توسط کسب و کار طبق شیوه نامه مربوط )پیوست را انتخاب نماید در صورت ثبت اطلاعات معامله در سامانه شفافیت فروشگاهی
مرجع ذیصلاح با داوری از طریق اطلاعات سامانه مذکور ملاک عمل حسین رسیدگی میباشد در هر حال نتیجه رسیدگی توسط
سامانه هوشمند رسیدگی به شکایات برای مصرف کننده و کسب و کار قابل مشاهده خواهد بود.

در دنیای امروز، به ویژه با رشد فناوری و گسترش فعالیتهای بی المللی، مفهوم لایسنس License (یا مجوز اهمیت ویژه ای
در حقوق بین الملل و حقوق تجارت پیدا کرده است لایسنس به معنای اعطای حق استفاده از یک دارایی فکری (Intellectual
Property) یا محصول به شخص یا شرکت دیگر، تحت شرایط مشخص و محدودیت های معین است. این مجوزها میتوانند در
حوزه های مختلفی مانند نرم افزار، اختراعات، علائم تجاری، آثار هنری و حتی قراردادهای تجاری به کار روند

تعریف لایسنس (License)

لایسنس قراردادی است که به موجب آن، دارنده حق (Licensor ) اجازه استفاده از یک حق یا دارایی را به طرف دیگر (Licensee)
میدهد. این مجوز میتواند محدود به زمان، مکان یا نحوه استفاده باشد.

انواع لایسنس

سه نوع لایسنس داریم:

• لایسنس انحصاری (License Exclusive): فقط یک نفر یا شرکت خاص حق استفاده از دارایی را دارد.
• الیسنس غیرانحصاری (License Exclusive-Non): دارنده حق میتواند به افراد یا شرکتهای مختلف اجازه استفاده بدهد
• لایسنس فرعی (Sublicense): دریافت کننده لایسنس میتواند حق استفاده را به شخص ثالث منتقل کند، در صورتی که قرارداد اجازه دهد.

حوزه های کاربرد لایسنس

لایسنس در مالکیت فکری (Property Intellectual) مانند حق اختراع(Patent)، کپیرایت(Copyright)، علائم تجاری
(Trademark)، نرم افزار (License Software) مجوز استفاده، توزیع یا تغییر نرمافزار. و قراردادهای تجاری(Commercial
Contracts) مانند اعطای نمایندگی فروش یا حق بهره برداری از برند، کاربرد دارد

نکات حقوقی مهم در تنظیم لایسنس

مدت اعتبار مجوز باید مشخص باشد. قلمرو جغرافیایی (Territory) محل هایی که مجوز در آن معتبر است، باید مشخص شود.
حق االمتیاز :(Royalty ) مبلغ یا درصدی که بابت استفاده پرداخت میشود، باید تعیین گردد. شرایط فسخ (Termination)
شرایط و نحوه پایان قرارداد باید معلوم گردد

اهمیت لایسنس در تجارت بین الملل

در معاملات بین المللی، لایسنس ابزار مهمی برای انتقال فناوری(Transfer Technology)، گسترش بازار و بهره برداری از
دارایی های فکری است. همچنین، لایسنس نقش کلیدی در کاهش ریسک های حقوقی و مالی برای طرفین دارد.
لایسنس به عنوان ابزاری حقوقی و تجاری، نقش مهمی در حفاظت و بهره برداری از دارایی های فکری و گسترش فعالیت های
اقتصادی ایفا میکند. تنظیم دقیق و اصولی قرارداد لایسنس، با توجه به جزئیات حقوقی و شرایط هر حوزه، میتواند از بروز
اختالافات و مشکلات حقوقی جلوگیری کند و منافع طرفین را تضمین نماید.

وجه التزام درلایسنس

در قراردادهای لایسنس ، یکی از مفاهیم کلیدی که نقش مهمی در تضمین اجرای تعهدات طرفین ایفا میکند، وجه التزام است.
وجه التزام که در زبان انگلیسی به آن (Clause Penalty) یا (Damages Liquidated) گفته میشود، مبلغی است که طرفین
قرارداد به توافق میرسانند تا در صورت نقض تعهدات یا تأخیر در اجرای آن، به عنوان جبران خسارت به طرف مقابل پرداخت
شود. این مبلغ قراردادی به گونه ای تنظیم میشود که دریافت کننده وجه التزام بدون نیاز به اثبات خسارت واقعی بتواند آن را
مطالبه کند. ارکان اصلی وجه التزام در قراردادهای لایسنس شامل تعیین مبلغ مشخص، توافق دو طرف، ارتباط مستقیم با
تعهدات قراردادی و عدم نیاز به اثبات خسارت واقعی است.

در قرارداد لایسنس مانند (اعطای مجوز بهره برداری از یک نرم افزار، اختراع، برند یا اثر هنری)، وجه التزام ممکن است در موارد
زیر درج شود:

• استفاده غیرمجاز از لایسنس در خارج از قلمرو جغرافیایی یا حوزه تعیین شده
• تأخیر در پرداخت حق امتیاز(royalty)
• افشای اطلاعات محرمانه
• عدم رعایت شرایط کیفی تولید یا توزیع محصول دارای لایسنس

چالش های وجه التزام در قرارداد لایسنس

• تناسب با خسارت واقعی

اگر مبلغ وجه التزام بسیار زیاد یا غیرمنطقی باشد، دادگاه ممکن است آن را ناعادلانه دانسته و کاهش دهد
(طبق ماده 230 قانون مدنی ایران)

تعیین وجه التزام باید بر مبنای برآورد منطقی خسارت محتمل صورت گیرد.

• امکان مطالبه همزمان خسارت واقعی

در حقوق ایران معمولًا وجه التزام جایگزین خسارت واقعی است و نمیتوان هم وجه التزام گرفت و هم
خسارت اضافی، مگر اینکه در قرارداد تصریح شده باشد (تفسیری از ماده 230 قانون مدنی)

• اعتبار حقوقی در برخی نظام های حقوقی خارجی

در برخی کشورها (مثلًا سیستم کامن لا) اگر وجه التزام نوعی «penalty>> یا جریمه تنبیهی تلقی شود،
ممکن است از نظر حقوقی قابل اجرا نباشد.
بنابراین در قراردادهای بین المللی، نحوه فرمول بندی وجه التزام باید با قواعد حقوقی کشور قابل اعمال
سازگار باشد.

• تداخل با حقوق مالکیت فکری

اگر موضوع لایسنس شامل حق اختراع یا نرم افزار باشد، ممکن است نقض قرارداد موجب مسئولیت حقوقی
جداگانه در قالب نقض حقوق مالکیت فکری گردد. در این حالت، باید میان وجه التزام قراردادی و دعوای
حقوقی مستقل مالکیت فکری تفکیک صورت گیرد.

• ابهام در شروط قرارداد

اگر بند وجه التزام ابهام داشته باشد (مثالً مشخص نباشد دقیقاً در چه شرایطی اعمال میشود یا مبلغ آن
مشخص نباشد)، ممکن است در اجرا دچار مشکل شود.

نقاط قوت و ضعف

وجه التزام در قراردادهای لایسنس به عنوان ابزاری کارآمد برای تضمین اجرای تعهدات و پیشگیری از تخلف عمل میکند. این
مبلغ مشخص، انگیزه ای برای طرف متعهد ایجاد میکند تا تعهدات خود را به موقع و کامل انجام دهد و از بروز اختلات پیچیده
و طولانی جلوگیری میکند. همچنین، با تعیین مبلغ از پیش توافق شده، نیاز به اثبات میزان خسارت در دادگاه کاهش یافته و
روند مطالبه خسارت تسریع میشود

با وجود این نقاط قوت، وجه التزام در قراردادهای لایسنس دارای محدودیت ها و مشکلاتی نیز هست. یکی از مهمترین این
مشکلات، عدم امکان تعدیل قضایی مبلغ وجه التزام است. بر اساس ماده ۲۳۰ قانون مدنی ایران، دادگاه نمیتواند مبلغ وجه
التزام را کمتر یا بیشتر از مقدار توافق شده تعیین کند، حتی اگر این مبلغ بسیار زیاد یا کم باشد. این موضوع ممکن است به
بی عدالتی یا مشکلات عملی منجر شود. علاوه بر این، اگر در قرارداد به وضوح مشخص نشود که وجه التزام قابل جمع با تعهد
اصلی است، ممکن است طرف متعهد با پرداخت وجه التزام از انجام تعهد خود امتناع کند که این امر به ضرر طرف مقابل خواهد
بود. همچنین تعیین مبلغ مناسب برای وجه التزام که هم جبرانکننده خسارت واقعی باشد و هم متعارف، کاری دشوار است و
اشتباه در این زمینه میتواند باعث بیاثر شدن این شرط شود. در قراردادهای بینالمللی نیز تفاوت قوانین و رویههای قضایی
کشورهای مختلف ممکن است اجرای وجه التزام را با مشکلات جدی مواجه کند. علاوه بر این، ابهام در شرایط و نحوه مطالبه
وجه التزام نیز میتواند منجر به اختلافات و تأخیر در اجرای حقوق طرفین شود.

مرجع حل اختلاف در قراردادهای لایسنس

از سوی دیگر، تعیین مرجع حل اختالف در قراردادهای لایسنس اهمیت بسیار بالایی دارد. قراردادهای الایسنس به دلیل ماهیت
تخصصی و فنی خود، نیازمند مرجعی هستند که بتواند به سرعت و با دقت به اختلافات رسیدگی کند. مرجع حل اختلاف
میتواند دادگاه های صالح، داوری یا میانجی گری باشد .داوری به عنوان روشی تخصصی و سریع تر نسبت به دادگاه، در قراردادهای
بین المللی بسیار رایج است و میتواند از طولانی شدن دعاوی و افزایش هزینه ها جلوگیری کند. میانجیگری نیز به عنوان روشی
غیررسمی و دوستانه، فرصت حل اختلافات را پیش از ورود به مراحل قضایی فراهم میکند. انتخاب مرجع حل اختلافات مناسب،
باعث تسریع در حل اختلافات، کاهش هزینه ها و جلوگیری از ابهامات در روند اجرای قرارداد میشود.

با این حال، هر یک از این مراجع نیز نقاط ضعف خاص خود را دارند. داوری ممکن است هزینه بر و پیچیده باشد و در برخی
موارد، نبود نظارت کافی بر روند آن میتواند منجر به اشتباه یا فساد شود. همچنین، ابهام در صالحیت و حوزه اختیارات مراجع
حل اختلاف ممکن است خود موجب تأخیر یا بروز اختالفات جدید گردد. بنابراین، تنظیم دقیق و شفاف قرارداد در خصوص
مرجع حل اختالف و شرایط آن از اهمیت ویژهای برخوردار است.
در مجموع، وجه التزام و مرجع حل اختلاف دو ابزار کلیدی در قراردادهای لایسنس هستند که با استفاده صحیح از آنها میتوان
از بروز بسیاری از مشکالت حقوقی و عملی جلوگیری کرد. با این حال، محدودیت ها و چالش های موجود در هر یک، ضرورت
دارد که قراردادهای لایسنس توسط وکلای متخصص و با دقت تنظیم و بررسی شوند تا حقوق و منافع طرفین به بهترین نحو
حفظ گردد و اجرای قرارداد به صورت روان و بدون مشکل انجام شود

نتیجه گیری

لایسنس به عنوان یکی از ابزارهای حقوقی و تجاری مهم در دنیای امروز، به ویژه در حوزه های مالکیت فکری و تجارت بین الملل،
نقش کلیدی در انتقال فناوری، بهره برداری از دارایی های فکری و گسترش بازارها ایفا میکند. این قراردادها با اعطای حق
استفاده محدود و مشخص از دارایی های فکری به دیگران، امکان توسعه فعالیت های اقتصادی را فراهم میآورند و با تعیین
شرایطی مانند مدت زمان، قلمرو جغرافیایی، حق االمتیاز و شرایط فسخ، چارچوبی حقوقی برای همکاری های تجاری ایجاد
میکنند. وجه التزام در این قراردادها به عنوان ابزاری مؤثر برای تضمین اجرای تعهدات و جبران خسارت ناشی از نقض یا تأخیر
در اجرای تعهدات، اهمیت ویژهای دارد؛ این مبلغ قراردادی که بدون نیاز به اثبات خسارت واقعی قابل مطالبه است، میتواند از
بروز اختلافات پیچیده جلوگیری کند و انگیزهای برای انجام به موقع تعهدات باشد. با این حال، محدودیت هایی مانند عدم امکان
تعدیل قضایی وجه التزام و خطر تبدیل آن به بدل تعهد، چالش هایی را در اجرای این شرط ایجاد میکند که باید با دقت و به
صورت شفاف در قرارداد پیشبینی شود. همچنین، تعیین مرجع حل اختلاف مناسب، به ویژه استفاده از داوری یا میانجیگری
تخصصی، میتواند روند حل و فصل اختلافات را تسریع کرده و هزینه ها و پیچیدگی های حقوقی را کاهش دهد .در نهایت،
موفقیت قراردادهای لایسنس در گرو تنظیم دقیق، شفاف و تخصصی آنها است تا حقوق و منافع طرفین حفظ شده و اجرای
قراردادها به صورت روان و بدون مشکل انجام شود. این امر مستلزم بهرهگیری از مشاوره حقوقی تخصصی و توجه به جزئیات
حقوقی و فنی هر قرارداد است

در دنیای تجارت امروز، روشهای متنوعی برای توسعه کسب و کار وجود دارد که یکی از مهمترین آنها، فرانچایز (Franchise)
است. فرانچایز به عنوان یک مدل تجاری، به شرکتها این امکان را میدهد تا بدون سرمایهگذاری مستقیم، برند و سیستم کسب
و کار خود را گسترش دهند در مقابل، به کارآفرینان اجازه میدهد تا با ریسک کمتر و با پشتوانه یک برند شناختهشده وارد
بازار شوند. این مقاله به بررسی مفهوم فرانچایز، ویژگیهای آن، جنبههای حقوقی با تمرکز بر وجه التزام، مرجع حل اختالف و
نقاط قوت و ضعف آن میپردازد

مفهوم فرانچایز

فرانچایز یک سیستم بازاریابی کاال یا خدمات است که به موجب آن، یک شرکت فرانچایز دهنده یا (Franchisor)به شخص یا
شرکت دیگر فرانچایز گیرنده یا (Franchisee) اجازه میدهد تا تحت نام تجاری و با استفاده از سیستم کسب و کار وی، در ازای
پرداخت مبالغی به عنوان ورودی و درصدی از فروش، به فعالیت تجاری بپردازد. در این قرارداد، فرانچایز دهنده عالوه بر اعطای
مجوز استفاده از عالمت تجاری، دانش فنی، سیستمهای عملیاتی و مدیریتی خود را نیز در اختیار فرانچایز گیرنده قرار میدهد

انواع فرانچایز

• فرانچایز توزیعی (Franchise Distribution): در این نوع، فرانچایز گیرنده صرفاً محصوالت فرانچایز دهنده را توزیع میکند
• فرانچایز تولیدی (Franchise Manufacturing): فرانچایز گیرنده اجازه تولید محصوالت تحت نام تجاری فرانچایزدهنده را دارد
• فرانچایز خدماتی (Franchise Service): فرانچایز گیرنده خدمات را تحت نام تجاری فرانچایز دهنده ارائه میدهد.
• فرانچایز کسب و کار (Franchise Format Business): کاملترین نوع فرانچایز که شامل انتقال کامل سیستم کسب کار است

وجه التزام در قراردادهای فرانچایز(Agreements Franchise in Fee Obligation)

وجه التزام یکی از مهمترین جنبههای حقوقی قراردادهای فرانچایز است که به منظور تضمین اجرای تعهدات طرفین قرارداد در
نظر گرفته میشود در قراردادهای فرانچایز، وجه التزام معموالً به اشکال زیر مطرح میشود:

• حق ورودی (Franchise Fee)
  

مبلغی است که فرانچایز گیرنده در ابتدای قرارداد به فرانچایز دهنده پرداخت میکند. این مبلغ به عنوان هزینه ورود به شبکه
فرانچایز و بهرهمندی از امتیازات آن محسوب میشود و معموالً غیرقابل برگشت است

• حق امتیاز مستمر(Fee Royalty)
  

درصدی از فروش یا سود فرانچایز گیرنده است که به صورت دورهای )ماهانه، فصلی یا ساالنه( به فرانچایز دهنده پرداخت میشود.
این مبلغ به عنوان هزینه استفاده مستمر از سیستم کسب و کار و نام تجاری فرانچایز دهنده در نظر گرفته میشود.

• تبلیغات هزینه (Advertising Fee)
  

مبلغی که فرانچایز گیرنده بابت تبلیغات شبکهای و ملی پرداخت میکند. این هزینه معموالً به صورت درصدی از فروش محاسبه
میشود

• قرارداد نقض التزام وجه (Breach of Contract Penalty)
  

در قراردادهای فرانچایز، معموالً شروطی برای تعیین خسارت ناشی از نقض تعهدات قراردادی پیشبینی میشود. این وجه التزام
میتواند شامل موارد زیر باشد:

• جریمه استفاده غیرمجاز از عالئم تجاری پس از پایان قرارداد(Trademarks of Use Unauthorized)
• خسارت ناشی از افشای اسرار تجاری(Secrets Trade of Disclosure)
• جریمه عدم رعایت استانداردهای کیفی(Violation Standards Quality)
• خسارت ناشی از رقابت غیرمجاز(Competition Unfair)
  

مرجع حل اختالف در قراردادهای فرانچایز

قراردادهای فرانچایز به دلیل پیچیدگی و ماهیت بلندمدت خود، همواره با احتمال بروز اختالف همراه هستند. در خصوص مرجع
حل اختالف در این قراردادها، گزینههای متعددی وجود دارد: اولین مورد، مذاکره و میانجیگری است. معموالً اولین گام در حل
اختالفات، مذاکره مستقیم بین طرفین یا استفاده از میانجیگری است. در این روش، طرفین با کمک یک میانجی بیطرف سعی
در حل اختالف خود دارند. این روش به دلیل هزینه کمتر و سرعت بیشتر، اغلب در قراردادهای فرانچایز توصیه میشود.
دومین روش، داوری است. یکی از روشهای رایج حل اختالف در قراردادهای فرانچایز است. در این روش، طرفین توافق میکنند
که اختالفات خود را به یک یا چند داور ارجاع دهند و رأی داور را الزماالجرا بدانند. مزیت اصلی داوری، محرمانگی، سرعت و
تخصصی بودن آن است. در قراردادهای فرانچایز بینالمللی، داوری اهمیت بیشتری مییابد

سومین حالت دادگاههای داخلی(Courts Domestic)میباشند. در برخی موارد، حل اختالف از طریق دادگاههای داخلی کشور
فرانچایز دهنده یا فرانچایز گیرنده صورت میگیرد. معموالً در قرارداد، قانون حاکم (Law Governing )و دادگاه صالح
(Court Competent)مشخص میشود.
حالت دیگر اتاقهای بازرگانی و مراکز داوری بین المللی(Centers Arbitration International )است. در قراردادهای فرانچایز
بینالمللی، ارجاع اختالفات به مراکز داوری بینالمللی مانند اتاق بازرگانی بینالمللی (ICC (یا مرکز داوری سنگاپور (SIAC)
رایج است.

نکات مهم در انتخاب مرجع حل اختلاف

• قانون حاکم (Law Governing): مشخص کردن قانون حاکم بر قرارداد فرانچایز
• زبان داوری یا رسیدگی (Arbitration of Language): تعیین زبان رسمی برای حل اختالف
• محل داوری یا رسیدگی (Venue): انتخاب مکانی بیطرف و مناسب
• ضمانت اجرای آرا (Awards of Enforcement): توجه به قابلیت اجرای رأی در کشورهای مختلف

نقاط قوت و ضعف فرانچایز

نقاط قوت(Strengths)

1- برای فرانچایز دهنده (Franchisor For):

• گسترش سریع برند بدون سرمایهگذاری مستقیم: فرانچایزدهنده میتواند شبکه فروش یا خدمات خود را
  در مناطق مختلف توسعه دهد، بدون اینکه مستقیماً هزینه افتتاح فروشگاهها یا نمایندگیها را پرداخت کند؛
  این هزینهها را فرانچایزگیرنده تأمین میکند
• کسب درآمد از طریق حق امتیاز و وجوه دورهای: فرانچایزدهنده با دریافت مبلغ اولیه )حق امتیاز( و
  پرداختهای منظم )مانند درصدی از فروش(، درآمد پایدار و قابل پیشبینی ایجاد میکند.
• کاهش ریسک مدیریتی و عملیاتی: چون مدیریت هر واحد بر عهده فرانچایزگیرنده است، بسیاری از مشکالت
  
• افزایش شناخت برند در بازارهای جدید: با ورود به مناطق مختلف از طریق فرانچایزگیرندگان، برند در سطح
  وسیعتری شناخته شده و جایگاه بهتری در بازار کسب میکند

2-برای فرانچایز گیرنده (Franchisee For)

• استفاده از یک مدل کسب و کار آزموده شده: بجای شروع یک کسبوکار از صفر، فرانچایزگیرنده وارد یک سیستم اثبات شده میشود که ساختار، تجربه و روشهای موفق آن پیشتر امتحان شده اند

• بهرهمندی از اعتبار برند شناخته شده : مشتریان به برندهای معتبر اعتماد بیشتری دارند؛ در نتیجه فرانچایزگیرنده میتواند از اعتبار برند برای جذب سریع تر مشتری بهره ببرد

• آموزش و پشتیبانی مستمر: بسیاری از فرانچایزدهندگان، آموزشهای الزم برای راه اندازی، مدیریت، فروش و بازاریابی را ارائه میدهند و در طول مسیر نیز پشتیبانی میکنند
  

• کاهش ریسک شکست در مقایسه با راهاندازی کسب و کار جدید: با توجه به سابقه برند و حمایت های ارائه شده، احتمال شکست یک فرانچایز نسبت به کسبوکارهای مستقل کمتر است

• دسترسی به سیستمهای بازاریابی و تبلیغاتی گسترده: فرانچایزگیرنده میتواند از تبلیغات سراسری، کمپینهای برندینگ و برنامه های بازاریابی شرکت مادر بهرهمند شود
  
  

نقاط ضعف

• برای فرانچایز دهنده (Franchisor For):

• ریسک آسیب به اعتبار برند در صورت عملکرد ضعیف فرانچایز گیرنده: اگر یکی از فرانچایزگیرندگان خدمات
  ضعیفی ارائه دهد یا تخلفی کند، این موضوع میتواند به کل برند آسیب بزند.
• – چالشهای نظارتی و کنترل کیفیت: حفظ کیفیت و هماهنگی عملکرد در میان تمام شعب کار سادهای
  نیست و نیاز به نظارت مداوم و دقیق دارد.
  
• -احتمال افشای اسرار تجاری: فرانچایزگیرندگان به اطالعات حساس مانند فرمولها، دستورالعملها یا
  دادههای بازاریابی دسترسی دارند و احتمال افشای آنها وجود دارد .
  
• – محدودیت در اعمال تغییرات سریع در استراتژیها : هرگونه تغییر در سیاستها یا محصوالت باید با
  هماهنگی فرانچایزگیرندگان انجام شود و این فرآیند زمانبر است
• – درگیری های حقوقی احتمالی با فرانچایز گیرندگان: ممکن است اختالفاتی بر سر قرارداد، عملکرد یا حق
  امتیاز ایجاد شود که منجر به مسائل حقوقی گردد

• برای فرانچایز گیرنده :(Franchisee For)
  

• هزینه های اولیه و مستمر باال : ورود به سیستم فرانچایز معموالً نیازمند پرداخت مبلغ اولیه و همچنین
  پرداختهای دورهای است که فشار مالی ایجاد میکند
• محدودیت استقالل و خالقیت: فرانچایزگیرنده باید از دستورالعملها و سیاستهای شرکت مادر پیروی کند
  و نمیتواند تغییرات خالقانه یا شخصی در کسبوکار ایجاد کند
  
• وابستگی به سیاستها و تصمیمات فرانچایز دهنده: هر تغییری در برند، قیمت گذاری، تبلیغات یا محصوالت
  باید توسط فرانچایزدهنده تأیید شود و ممکن است گاهی به ضرر شعبه باشد
  
• ریسک تغییر ارزش برند: در صورت کاهش اعتبار یا محبوبیت برند به دلایل مختلف )کیفیت پایین،
  رسواییها، مشکلات رقابتی(، فرانچایزگیرنده نیز آسیب خواهد دید.
  
• محدودیت در فروش یا انتقال کسب و کار: فروش یا انتقال حق فرانچایز معموالً نیاز به تأیید شرکت مادر
  دارد و فرآیند آن پیچیدهتر از فروش یک کسب وکار مستقل است

چالش های حقوقی فرانچایز در ایران

در ایران، فرانچایز با چالش های حقوقی متعددی روبرو است:

فرانچایز چیست؟

مقالات مرتبط با قراردادهابین المللی

فرانچایز چیست؟

فرانچایز چیست؟

فرانچایز چیست؟