لایحه حمایت از فرهنگ عفاف و حجاب، در اردیبهشت 1402 توسط هیأت وزیران و قوه قضائیه تهیه شد. و برای بررسی به مجلس شورای اسلامی ارسال شد. این لایحه در جهت حفظ و حراست از فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه ایران به عنوان یکی از اصول مهم اسلامی در نظر گرفته شده است. این لایحه در خرداد 1402 مورد بررسی و تحلیل در صحن علنی مجلس شورای اسلامی قرار دارد. در این مقاله، به بررسی و تحلیل مفاد این لایحه و دیدگاه موافقان و مخالفان این لایحه خواهیم پرداخت.
بخش اول: مفاد عمومی لایحه حمایت از فرهنگ عفاف و حجاب
مفاد عمومی لایحه حمایت از فرهنگ عفاف و حجاب شامل موارد زیر است:
۱. توجه به حفظ فرهنگ عفاف در جامعه و ترویج آن به عنوان یک اصل اسلامی و ارزشی اجتماعی مهم.
۲. تقویت نظام های حفاظتی از فرهنگ عفاف در جامعه، از جمله ایجاد سامانه های مختلفی برای آموزش و پرورش فرهنگ عفاف و حجاب به جامعه.
۳. حمایت از مردم در حفظ و حراست از فرهنگ عفاف و حجاب، از جمله تشویق به گزارش هرگونه تخلف در این زمینه و پیگیری آن توسط نهادهای قضایی و انتظامی.
۴. توجه به نیازهای خاص زنان در حفاظت از فرهنگ عفاف و حجاب، از جمله تقویت وضعیت خاص برای زنان در مکان های عمومی و ارائه خدمات مختلف برای حفظ حجاب در این مکان ها.
۵. توجه به مسئولیت های پدران و مادران در آموزش و پرورش فرزندان خود در رعایت فرهنگ عفاف و حجاب.
بخش دوم: بررسی جزئیات لایحه حمایت از فرهنگ عفاف و حجاب
لایحه حمایت از فرهنگ عفاف و حجاب به شیوه ای جزئی و دقیق به بررسی مواردی می پردازد. که در حفظ و حراست از فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه اهمیت دارند. این موارد عبارتند از:
۱. تعریف دقیق و مشخصی ازفرهنگ عفاف و حجاب به منظور جلوگیری از تفسیرات نادرست و اشتباه در این زمینه.
۲. ایجاد سامانه های آموزشی برای آموزش فرهنگ عفاف و حجاب به جامعه. از جمله برگزاری کلاس های آموزشی در مدارس و دانشگاه ها. ارائه مواد آموزشی در رسانه های عمومی و تشویق به برگزاری برنامه های آموزشی در مساجد و حوزه های علمیه.
۳. تقویت نظام های انتظامی و قضایی در جهت پیگیری تخلفات مربوط به فرهنگ عفاف و حجاب. از جمله افزایش تعداد نیروی انتظامی و قضایی در این زمینه و ایجاد سامانه های گزارش تخلفات در این زمینه. تعیین مقدار مجازات ها و نحوه ضمانت اجرایی این لایحه.
۴. توسعه فضای عمومی مطابق با فرهنگ عفاف و حجاب. از جمله توسعه فضاهای خصوصی و عمومی مطابق با این فرهنگ. و توسعه فضاهای اجتماعی برای زنان و ایجاد فضاهایی برای پوشش مستقل و مناسب برای زنان.
۵.ارائه خدمات مختلف برای حفظ حجاب در مکان های عمومی. از جمله ایجاد سامانه هایی برای ارائه لباس های مطابق با حجاب اسلامی در مکان های عمومی. توسعه امکانات بهداشتی و بهداشتی زنانه در این مکان ها، و ایجاد سامانه هایی برای پیگیری تخلفات در این زمینه.
۶. توجه به حقوق زنان در حفاظت از فرهنگ عفاف و حجاب. از جمله حمایت از حق زنان به دسترسی به پوشاک و لوازم ضروری مطابق با حجاب و تشویق به ایجاد کارگاه های مشابه.
بخش سوم: دیدگاه مخالفان و موافقان لایحه جدید حجاب
مخالفان، برای مخالفت با این لایحه دلایلی را مطرح می‌کنند که به مهترین آنها در زیر می‌پردازیم:
1-نداشتن بازدارندگی لازم و کم بودن مجازات های تعیین شده:
مهمترینن انتقاد نسبت به لایحه حجاب و عفاف، درمورد عدم تاثیرگذاری آن مطرح شده است. لایحۀ حمایت از فرهنگ عفاف و حجاب در درون مفاد خود جرم انگاری هایی در رابطه با حجاب انجام داده است. بر اساس این لایحه ضابطین قضایی مکلفند “به اشخاصی که در ملأعام یا اماکن عمومی یا فضای مجازی کشف حجاب می‌کنند در دفعه اول تخلف، با استفاده از فناوری‌های نوین و سامانه‌هایی مثل پیامک تذکر دهند.
دفغه دوم متخلف یک‌ششم حداکثر جزای نقدی درجه ۸. و دفعه سوم معادل یک‌سوم حداکثر جزای نقدی درجه ۸ توسط ضابط قضایی ذی صلاح جریمه خواهد شد. اگر بی حجابی بیش از 3 بار تکرار شود علاوه بر جریمه‌ای معادل یک‌دوم جزای نقدی درجه ۸ فرد مرتکب به مرجع قضایی( دادگاه) معرفی و به جزای نقدی درجه ۷ محکوم خواهد شد.”
در صورت مشخص بودن قسمت عریانی از بدن و یا پوشیدن لباس‌های نازک بدن‌نما و یا چسبان در ملأعام یا اماکن عمومی یا فضای مجازی فرد مرتکب، بار اول معادل حداکثر جزای نقدی درجه ۷ جریمه خواهد شد. درصورت تکرار جرم مضاف بر تکرار جریمه، فرد مرتکب به دادگاه صالح معرفی و به حداکثر جزای نقدی و محرومیت از حقوق اجتماعی درجه ۶ محکوم خواهد شد.
حداکثر جزای نقدی درجه ۸ یک میلیون تومان، حداکثر جزای نقدی درجۀ ۷ دو میلیون تومان و حداکثر جزای نقدی درجۀ ۶ هشت میلیون تومان می‌باشد. در واقع سقف جزای نقدی مابین ۶ تا ۸ میلیون تومان خواهد بود.
2-عدم وجود ضمانت اجرایی قوی:
مسئله دیگر ضعیف بودن ضمانت‌های قانونی برای آمران به معروف است. در لایحه پیشنهادی، ستاد امر به معروف و بسیج موظف به آموزش «ناظران و ضابطان» امر به معروف و نهی از منکر شده‌اند. و از قوه قضاییه خواسته می‌شود تا «آمران به معروف»، از مصونیت و حمایت قانونی برخوردار شوند. درواقع هر عمل علیه تمامیت جسمانی و معنوی آمران به معروف، حسب مورد مشمول قصاص یا دیه، یا مجازات تعزیری درجه ۵ (حبس بیشتر از دو تا ۵ سال، جزای نقدی بیشتر از ۸۰ میلیون ریال تا ۱۸۰میلیون ریال، محرومیت از حقوق اجتماعی بیشتر از ۵ تا ۱۵ سال) می‌شود.
3- محدودیت معنای بی حجابی به برهنگی ظاهرا در لایحۀ حمایت از فرهنگ عفاف و حجاب دولت، تنها مساله به برهنگی مربوط می شود. درحالی که، از دیدگاه ستاد امر به معروف و نهی از منکر باید موارد دیگر مثل: عدم رعایت پوشش شرعی، ترویج عبارات منافی عفت عمومی و استفاده از نماد های غربی هم جرم انگاری شود.
مهمترین دلایل موافقان این لایحه چیست؟
یکی از مهم ترین ادله موافقان این است که با استفاده از این لایحه احتمال، تشدید بحران های اجتماعی و ملی یا مساله‌سازی جدید همانند آن‌چه در ماجرای گشت ارشاد اتفاق افتاد، کمتر می‌شود. بعلاوه، در این لایحه هر گونه برخورد فیزیکی با فرد متخلف منع شده است.
دلیل دیگر موافقان این است که، حداقلی بودن مجازات ها، همراه با محرومیت های اجتماعی پلکانی شود، روندی احتمال بازگشت به وضعیت عادی پوشش‌ها را فراهم می‌کند. چراکه هرچقدر مجازات‌ها شدید باشد، می‌توان به باعث نارضایتی مردم و بازدارندگی کمتر شود.
نتیجه‌گیری
لایحه حمایت از فرهنگ عفاف و حجاب، به شیوه ای جزئی و دقیق به بررسی مواردی می پردازد که در حفظ و حراست از فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه اهمیت دارند. این لایحه، با توجه به اصول اسلامی و ارزشی اجتماعی مهمی که فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه ایران دارد، می‌تواند برای ترویج و تقویت این فرهنگ به عنوان یک ارزش اجتماعی، مؤثر باشد.
در این لایحه، مواردی مانند تعریف دقیق و مشخصی از فرهنگ عفاف و حجاب، ایجاد سامانه های آموزشی، تقویت نظام های انتظامی و قضایی، توسعه فضای عمومی مطابق با فرهنگ عفاف و حجاب، ارائه خدمات مختلف برای حفظ حجاب در مکان های عمومی و توجه به حقوق زنان، مورد بررسی و تحلیل قرار می‌گیرد. باید دید که در آینده دیدگاه نمایندگان مخالف و موافق چه تاثیری بر تصویب و اجرایی شدن این لایحه‌ی مشترک می‌گذارد.
