درج شرط داوری در قراردادها

دعاوی مربوط به درج شرط داوری از جمله دعاوی قابل پیگیری توسط وکیل دعاوی داوری در محاکم قضایی است. مرکز حقوقی و داوری سروش عدل افتخار دارد با سالیان متمادی ارائه خدامات حقوقی شامل مشاوره حقوقی و وکالت در پرونده های متعدد در حوزه دعاوی مربوط به داوری، پاسخگوی سوالات حقوقی مراجعین محترم باشد.

داوری دعاوی

داوری دعاوی یک از شیوه های رسیدگی و حل و فصل غیر قضایی اختلافات در خصوص دعاوی موجود و احتمالی بین طرفین است. که ارجاع به این شیوه از سوی طرفین دعوا، چه اینکه منازعه در دادگاه مطرح شده یا نشده باشد. و در هر مرحله از دادرسی باشد، مورد شناسایی قانون گذار واقع گردیده است.
کلیه اشخاصی که اهلیت اقامه دعوا دارند میتوانند. با تراضی یکدیگر، منازعه و اختلاف خود را خواه در دادگاه طرح شده یا نشده باشد. و در صورت طرح در هر مرحله ای رسیدگی باشد، به داوری یک یا چند نفر ارجاع دهند.

ممنوعیت قانونی در ارجاع به داوری

ممنوعیت قانونی در ارجاع به داوری در صورتی است. که موضوع مربوط به وقوع جرمی باشد یا دعوا مربوط به اصل ازدواج یا فسخ آن ،طلاق یا نسب یا ورشکستگی باشد.
در این موارد داوران حق رسیدگی و اظهار نظر در این خصوص نداشته و دادگاه صالحه می بایست پیرامون این موارد رسیدگی کند. اگر رای داوران منوط به رسیدگی به این موارد باشد. دادگاه در خصوص این موارد تصمیم گرفته و متعاقبا داوران وارد رسیدگی خواهند شد.

تعداد داوران در دعاوی مربوط به داوری

طرفین باید در خصوص تعداد داوران تصمیم گیری نمایند که آیا داور واحد باید به اختلاف آنها رسیدگی نماید. یا هیات داوران، به هر روی تعداد داوران منتخب باید فرد باشد.
در صورتی که بنا باشد هیات داوران به موضوع اختلافات رسیدگی نمایند. و یا تعداد داوران معین نشده باشد و طرفی نیز در خصوص تعیین داور یا داوران توافق نکنند. هر طرف میبایست یک داور اختصاصی تعیین نماید و یک داور نیز به صورت مرضی الطرفین و طبق توافق باید تعیین گردد.
طرفین میتوانند تعیین داور را به شخص ثالث و یا دادگاه محول نمایند. چنانچه طرفین به دادگاه معینی در خصوص تعیین داور تراضی و توافق نکرده باشند. دادگاه صلاحیت دار برای تعیین داور، دادگاهی خواهد بود که، صلاحت رسیدگی به اصل دعوا را دارا میباشد.

محدودیت انتخاب اشخاص داور در دعاوی داوری

محدودیت انتخاب اشخاص معین به عنوان داور ،شامل دو دسته از اشخاص است.
یک دسته از اشخاص هستند که حتی با تراضی طرفین نیز نمیتوان آن ها را به عنوان داور انتخاب کرد، مانند اشخاصی که فاقد اهلیت قانونی هستند و اشخاصی که به موجب حکم قطعی دادگاه و یا در اثر آن از داوری محروم گردیده اند.
دسته دوم اشخاصی می باشند که صرفا با تراضی طرفین می توانند به عنوان داور تعیین گردند.

که شامل هشت دسته میباشد اشخاصی که :

سن آنها کمتر از 25 سال تمام باشد.
در دعوا ذینفع باشند.
با یکی از اصحاب دعوا قرابت سببی یا نسبی تا درجه دوم از طبقه سوم داشته باشند.
قیم یا کفیل یا مباشر امور یکی از اصحاب دعوا باشند یا یکی از اصحاب دعوا مباشر امور آنان باشد.
خود یا همسرانشان وراث یکی از اصحاب دعوا باشند.
با یکی از اصحاب دعوا یا با اشخاصی که قرابت نسبی یا سببی تا درجه دوم از طبقه سوم با یکی از اصحاب دعوا دارند، در گذشته و حال دادرسی کیفری داشته باشند.
خود یا همسرانشان و یا یکی از اقربای سببی یا نسبی تا درجه دوم از طبقه سوم او با یکی از اصحاب دعوا یا زوج، زوجه یا یکی از اقربای نسبی یا سببی تا درجه دوم از طبقه سوم او دادرسی مدنی دارند.
کارمندان دولت در حوزه ماموریت آنان.
صرف نظر از مراتب فوق کلیه قضات و کارمندان اداری شاغل در محاکم قضایی نمیتوانند داوری نمایند، هر چند با تراضی طرفین باشد.

نحوه نوشتن شرط داوری

شرط ( بند ) داوری در هر قراردادی باید متناسب با همان قرارداد باشد. زیرا شرط داوری، سنگ بنای داوری است. بنابراین در هنگام نوشتن شرط داوری لازم است موضوعاتی از قبیل کوچک یا بزرگ بودن قرارداد، داخلی یا بین المللی بودن قرارداد، موضوع و محتوای قرارداد، محل اجرای قرارداد، مورد توجه جدی طرفین باشد.
اشتباهات رایج در درج شرط داوری
وجود ایراد در شرط داوری باعث می شود فرایند داوری گاه پیچیده تر از دادگاه شود و حتی ممکن است. رسیدگی به اختلاف به علت شرط داوری ناممکن شود. در ادامه ایراداتی که در شرط داوری در قرارداد های مختلف درج شده را بررسی می کنیم.

درج ناقص موضوعات مورد اختلاف

در برخی قراردادها، در شرط داوری درج شده است در صورت بروز اختلاف ناشی از تفسیر یا تعبیر مفاد قرارداد موضوع به داوری ارجاع می شود. و در زمان بروز اختلاف صلاحیت داور و موضوع رسیدگی از شرط داوری استخراج می شود. بنابراین در این مثال صلاحیت داور محدود به تفسیر و تعبیر قرارداد بوده و امکان رسیدگی به اجرای قرارداد و تعهدات طرفین را ندارد. و در صورتی که داور به مسائلی غیر از تفسیر یا تعبیر مفاد قرارداد رسیدگی نماید، امکان ابطال رای داور وجود دارد.

درج ناقص مشخصات داور

گاهی در شرط داوری داور یا داوران مورد توافق طرفین مشخص شده است. ولی مشخصات کامل آنها در قرارداد وجود ندارد. بنابراین در صورت اختلاف امکان ارجاع اختلاف به داوران مورد توافق وجود ندارد. یا با داوران در مورد قرارداد توافق قبلی نشده است. لذا داور از قبول داوری امتناع می نماید در این صورت چون داوری مقید به شخص یا اشخاصی است. که در قرارداد قید شده است و امکان شناسایی آنها وجود ندارد یا حاضر به انجام داوری نمی شوند. موضوع اختلاف از طریق دادگاه باید پیگیری شود .

انتخاب بنگاه املاک به عنوان داور

در اکثر قراردادهای مشارکت در ساخت و قراردادهای پیش فروش آپارتمان، بنگاه املاکی که قرارداد در آنجا منعقد می شود به عنوان داور انتخاب می شود. در صورت بروز اختلاف چون بنگاه املاک شخص حقیقی نیست اختلاف نظر وجود دارد که داور توسط بنگاه املاک انتخاب شود یا مدیر بنگاه املاک به عنوان داور منظور نظر طرفین قرارداد بوده است.
صرف نظر از اینکه مدیر بنگاه املاک چقدر با مسائل حقوقی و داوری آشنایی دارد. درج بنگاه املاک به عنوان داور خطرات زیادی برای ابطال رای داوری بوجود می آورد لذا توصیه می شود. در صورتی که تمایل به داوری از طریق بنگاه املاک وجود دارد حتما نام و مشخصات کامل شخصی که قرار است داوری نماید به جای عبارت بنگاه املاک قید شود.

درج داوری و دادگاه در یک قرارداد

زمانی که شما از داوری برای حل و فصل اختلافات خود استفاده می نمایید دیگر دادگاه صلاحیت رسیدگی به اختلاف را ندارد، در برخی قراردادها دیده شده است که شرط داوری درج شده ولی در ادامه نوشته شده در صورت عدم پذیرش شرط داوری موضوع از طریق دادگاه رسیدگی می شود.
با توجه به اینکه داوری و دادگاه در موازات هم هستند درج هر دو مرجع رسیدگی در یک قرارداد محل ایراد است لذا توصیه می شود در صورتی که رسیدگی از طریق داوری مدنظر می باشد از درج عبارت دادگاه در قرارداد خودداری نماید.
مواردی که بیان شد بیشترین مشکلاتی بود که در شرط داوری موجود در قراردادهای مختلف مشاهده شده بود البته موارد متعدد دیگری نیز وجود دارد.

سخن آخر

دعاوی مربوط به داوری یکی از پیچیده ترین دعاوی است که نیاز به تسلط همه جانبه قوانین مرتبط دارد. بنابراین توصیه میگردد قبل از درج هر شرط داوری در قراردادها یا تنظیم موافقتنامه مستقل مربوط به داوری و یا اقدام قضایی در خصوص دعاوی مربوط به داوری، از مرکز حقوقی و داوری سروش عدل با بهترین وکیل دعاوی داوری تهران مشاوره لازم را اخذ نمایید.