عضویت فنلاند در ناتو

فنلاند در سال 2023 هم زمان با هفتاد و چهارمین سالگرد امضای پیمان آتلانتیک شمالی به ناتو پیوست. و باعث گسترش مرز های این ائتلاف دفاعی بعد از پیوستن مقدونیه شمالی در سال 2020 شد. اعلام خبر عضویت سی و یکمین کشور توسط دبیر کل ناتو، واکنش هایی را در پی داشت.

ناتو چیست؟

ناتو یا پیمان آتلانتیک شمالی پس از جنگ جهانی دوم به عنوان یک عامل بازدارنده در مقابل گسترش شوروی سابق تشکیل شد.در واقع ناتو یک پیمان امنیت جمعی است که در صورت تهدید شدن یک کشور عضو، به کشور دیگر امکان استفاده از ابزار سیاسی و نظامی برای پاسخگویی و حفظ امنیت منطقه را می دهد.

در این پیمان حمله به یکی از کشور ها ی عضو منطقه اروپا یا آمریکای شمالی، حمله به تمام اعضا تلقی می شود. و به هریک امکان استفاده از ماده 5 منشور ناتو را می دهد.

از این ماده تنها یکبار، در پی حمله ترورویسی 11 ستامبر 2001، توسط آمریکا استفاده گردید.

پیمان ورشو  در تاریخ 1955، به امضای 8 کشور بلوک شرق اروپا رسید و در جنگ سرد رقیب ناتو قرار گرفت. اما با سقوط نظام جماهیر شوروی از بین رفت. انتظار می رفت با از بین رفتن ورشو، ناتو نیز تضعیف شود. و به فراموشی سپرده شود اما با تلاش های آمریکا گسترش یافت و اهداف تازه ای پیدا کرد.

دلیل عضویت فنلاند در ناتو

فنلاند کشور همسایه روسیه است که با او هزار و سیصد کیلومتر مرز مشترک دارد. در دوران جنگ سرد و در سی سال گذشته، فنلاند برای توسعه اقتصادی خود سیاست بی طرفی را در پیش گرفت. و به دلیل احترام به این بی طرفی، مورد تهاجم روسیه قرار نگرفت.

با این حال این کشور در پی تهاجم روسیه به اوکراین، در ماه می سال گذشته درخواست عضویت در ناتو را مطزح کرده است. به نظر می رسد فنلاند، سیاست بی طرفی را کنار گذاشته و تسلیم فشار های آمریکا برای تبدیل خاک خود به محل حمله های نظامی آینده به روسیه شده است.

سائولی نینیستو رئیس جمهور فنلاند در بیانیه ای بیان کرد:« هر کشوری امنیت خود را به  حداکثر می‌رساند و فنلاند هم در همین راستا تصمیم گرفته است.»

همچنین رئیس کشور فنلاند پیش از بر افراشته شدن پرچم کشورش مقابل مقر ناتو در بروکسل اعلام کرد، دوران عدم تعهد نظامی برای فنلاند به پایان رسیده است و عصر جدیدی آغاز شده است.

آمریکا که خزانه دار و امین پیمان آتلانتیک شمالی محسوب می شود. در پی این واقعه خوشحالی خود را ابراز کرد و آن را اتفاقی تاریخی خواند. همچنین اعلام کرد مشتاقانه منتظر پیوستن سوئد و اوکراین است.

بایدن، رئیس جمهور آمریکا، در این خصوص تصریح کرد:« زمانی که ولادیمر پوتین جنگ تجاوزکارانه خود را علیه مردم اوکراین آغاز کرد، فکر کرد که می تواند اروپا و ناتو را تجزیه کند. اما امروز ما متحد تر از گذشته هستیم.»

 واکنش روسیه

کشورهای روسیه و اوکراین تا چندین دهه پیش، جزو اتحاد جماهیر شوروی به شمار می رفتند. ۴ ماه قبل از فروپاشی شوروی سابق در سال ۱۹۹۱، با یک همه پرسی، اوکراین از روسیه جدا شد.  برای کشور روسیه از دست دادن اوکراین نسبت به سایر جمهوری ها سخت تر بود.

وجود فضای معنوی و تاریخی مشترک باعث شد که روسیه به اوکراین به عنوان تکیه گاه نگاه کند. و پیشرفت هر دو کشور را در روابط مسالمت آمیز بین آنها بداند. اما وقوع انقلاب نارنجی در سال های 2004 و 2005 علاوه بر شکست طرفداران رئیس جمهور روسیه، باعث جلب توجه کشور های غربی به اوکراین شد. و توسعه اقتصادی را برای این کشور رقم زد. این عوامل موجب ایجاد نگرانی های مسکو از سرایت جنبش اوکراین به دیگر منطقه های روسیه شد.

بنابراین :

میتوان اصلی ترین دلایل جنگ فعلی اوکراین را خروج این کشور از بی طرفی و ابراز تمایل ولودیمر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، برای پیوستن به ناتو و اتحادیه اروپا دانست.

ولادیمر پوتین، رئیس جمهور روسیه، بار ها تاکید کرده است که ایالات متحده آمریکا با تقویت و گسترش ناتو توطته ای برای نابودی و تجزیه کشورش را رهبری می کند و نمی تواند در مقابل اقدامات تحریک آمیز و برنامه ریزی شده آمریکا بیکار بنشیند..

سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه هشدار داد، پیوستن فنلاند به ائتلاف ناتو، خطر درگیری را افزایش می دهد.

نیروی هوایی فنلاند توانمند است و از آنجا که توانایی نگهداری بمب های اتمی را دارد، می تواند پیامد های مهمی برای راهبرد دفاع هوایی این ائتلاف داشته باشد.

در پی این نگرانی ها، الکساندر گروشکو، معاون وزیر امور خارجه روسیه، روسیه را ناچار به افزایش اقدامات نظامی و امنیتی در صورت استقرار نیرو ها و دارایی های دیگر اعضای ناتو  در فنلاند خواند و گفت روسیه گام های بیشتری را برای تضمین امنیت نظامی خود بر خواهد داشت.

آثار عضویت فنلاند در ناتو برای ایران

هر نوع پیمان نظامی- امنیتی بر روابط ایران و سایر کشور ها اثرگذار است. یکی از مهم ترین این پیمان ها ناتو است. در این چند سال حوزه ماموریت ها و دامنه نفوذ ناتو بیشتر و اهداف جدیدی را برای این سازمان ترسیم کرده است.  گسترش به سمت جغرافیای سیاسی مناطق شرق و جنوب، حضور ناتو در کشورهایی مانند افغانستان و شروع برخی مذاکرات همکاری میان ناتو و کشور های جنوب خلیج فارس، خطر و تهدیدی مسلم برای حوزه امنیتی جغرافیایی پیرامون ایران قلمداد می شود. این اقدامات باعث واکنش های بسیاری در کشور های نظیر روسیه، چین و ایران گردید.

امروز ناتو در بسیاری از عملیات های نظامی شرکت می کند. این سازمان در جنگ هندوکش شرکت کرده و امنیت کشور تازه استقلال یافته کوزووا را تامین می کند. به نظر می رسد این سازمان به دنبال ایفای نقش پلیس جهانی باشد.

آمریکا از نیرو های نظامی ناتو برای گسترش ارتش خود استفاده می کند. گسترش حیطه عمل جغرافیایی ناتو، با توجه به حضور پررنگ نیرو های نظامی آمریکا در صحنه جغرافیایی خاورمیانه، تهدید مهمی برای کشور های مستقل خاورمیانه، از جمله ایران تلقی می گردد.

بنابراین ایران باید نسبت به مقاصد و اهداف جدید این سازمان حساس بوده و برای اقدامات موثر برنامه ریزی کند.