قرارداد توزیع بین‌المللی
قرارداد توزیع بین‌المللی یکی از مهمترین قراردادهای حوزه تجارت بین‌الملل است. به موجب این قرارداد، طرفین با ایجاد یک چارچوب کلی، بستری برای سامان‌دهی روابط تجاری و حقوقی خود در آینده فراهم می‌کنند. حاصل این قرارداد صرفاً اجازه و امتیاز توزیع انحصاری خدمات یا فناوری است و مالکیت همچنان در اختیار پدیدآورنده می‌ماند.
این قرارداد معمولاً بین تولیدکننده و توزیع‌کننده منعقد می‌شود و وظایف هر دو طرف را تعیین می‌کند.قرارداد توزیع بین‌المللی چه اهمیتی در تجارت دارد؟ انواع قرارداد توزیع بین‌المللی کدام اند؟قراردادهای توزیع بین‌المللی چه ویژگی‌هایی دارند؟ مرکزحقوقی وداوری سروش عدل دریک قالب کلی این مباحث رابرای شما توضیح داده است.
قرارداد توزیع بین‌المللی چه اهمیتی در تجارت دارد؟
تحلیل بازار کاری تخصصی است و معمولاً به صرفه‌ی تولیدکننده نیست. بنابراین از توزیع‌کننده‌هایی که با بازار منطقه آشنایی دارند دعوت به همکاری می‌شود تا در این چرخه نقش فروشنده را ایفا کنند. چون آنها می‌توانند محصولات مناسب را تشخیص بدهند و هرکدام را به بازار مناسب خود برسانند. اما کاری که قرارداد توزیع بین‌المللی انجام می‌دهد این است که محصول را با اطمینان خاطر در اختیار کسانی می‌گذارد که با هزینه‌ی بهتر و به شکلی مناسب آن را در بازار توزیع می‌کنند.
همچنین نکات و تذکراتی که طرفین در قرارداد ذکر می‌کنند باعث وضوح بیشتر وضایف می‌شود و امکان خطا را ازهر جانب کم می‌کند. تولید کننده با راهنمایی توزیع‌کننده‌ی مناسب به بهترین استراتژی برای پخش محصول خود می‌رسد که این موضوع باعث سلسله‌ای از سودهای تجاری برای طرفین قرارداد خواهد شد.
وظایف توزیع کنندگان و فروشندگان
توزیع کننده ها معمولا در زیر دست خود نمایندگان درجه دومی دارند که مسئولیت بخشی از فروش را بر عهده دارد ، توزیع کننده باید فروشنده را از نوع فعالیت نمایندگان درجه دوم و منطقه فعالیت آنها آگاه کند و فروشنده را از کلیه فعالیتهای خود ، شرایط بازار و وضعیت رقابتی موجود در بازار و منطقه باخبر کند و همچنین توزیع کننده ، باید کلیه اطلاعات لازم و مورد نیاز فروشنده را در اختیار وی قرار دهد. روشنده در منطقه ای که قصد فروش دارد اول باید قلمرو جغرافیایی و مشخصات فنی و مقررات ایمنی موجود را بررسی و بعدا درصد پیدا کردن عاملیت فروش و توزیع کنندگی باشد.
توزیع کننده نباید در علائم تجاری کالای مورد فروش هیچ تغییری انجام دهد و آن را با همان نام اصلی که شناخته شده به مشتری عرضه نماید. اگر توزیع کننده از فروشنده حق انحصاری فروش را گرفته باشد ، فروشنده نمی تواند در طول مدت اعتبار قرارداد به هیچ کس دیگری اجازه ارائه کالا در آن منطقه را بدهد. فروشنده باید بدون دریافت هر نوع هزینه ای کلیه اسناد و مدارک مربوط به کالا را در حد متعارف در اختیار توزیع کننده قرار دهد.
انواع قرارداد توزیع بین‌المللی
قرارداد توزیع انتخابی
توزيع انتخابى چيزى است ميان توزيع وسيع و توزيع انحصاري. که در آن تعداد واسطه‌ها بيش از يکى است، اما کمتر از تعداد واسطه‌هايى است که براى عرضه و فروش کالاى شرکت اعلام آمدگى مى‌کنند. در این شیوه شرکت مساعى خود را صرف تعداد زيادى مجارى فروش نمى‌کند. بلکه فقط به چند واسطه منتخب توجه دارد و از آنها تلاش فروشى را انتظار دارد که بيشتر و بهتر از حد متوسط باشد. توزيع انتخابى به توليدکننده امکان مى‌دهد به‌گونه‌اى مناسب، بازار را پوشش دهد، اما نسبت به توزيع وسيع با نظارت بيشتر و هزينه‌اى کمتر، اکثر مارک‌هاى تلويزيون، مبلمان و اثاثيه منزل و ابزارآلات از طريق توزيع انتخابى به فروش مى‌رسند.
قراردادهای توزیع انحصاری
در رابطه توزيع انحصاری، تأمين كننده سعي دارد حقوق توزيع كننده را محدود كند؛ مخصوصاً با ممنوع كردن فروش كالاهای رقابتی. معمولاً اين موقعيت تجاری محدود توزيع كننده، با تعهدات مشابهی از ناحيه تأمين كننده جبران مي شود. به اين ترتيب، تمركز اصلي قراردادهای توزيع انحصاري بر توافق انحصاری ميان طرفين است. در قرارداد توزيع انحصاری، عرضه كننده متعهد مي شود كه محصولات خود را فقط برای يك توزيع كننده در قلمرو مشخص و برای مدت زمان خاص تأمين كند و درنتيجه، ديگر توزيع كنندگان بالقوه اين محصولات عملاً از ارائه و توزيع در آن منطقه مشخص محروم مي مانند يا اينكه عرضه كننده تعهد مي كند كه محصولات خود را فقط براي يك توزيع كننده درخصوص گروه مشخصي از مشتريان تأمين كند.
تعهد عرضه كننده در زمينه تأمين كالا برای يك توزيع كننده در قلمرو خاص را انحصار سرزميني مي نامند. به عبارت ديگر، اين شرط به توزيع كننده حقي انحصاری مي دهد كه تنها فروشنده مجاز برای كالاهای عرضه كننده (توليدكننده) در قلمرو مشخص و در طول يك چهارچوب زماني خاص باشد. توليدكنندگان نيز معمولاً انحصار را به توزيعكننده در قلمرو خاص و براي يك مدت مشخص اعطا مي كنند. از سوی ديگر، اگر عرضه كننده تعهد كند كه محصولات خود را تنها به يك توزيع كننده ارائه دهد تا وی آن ها را به مشتريان خاص و مشخصي بفروشد، اينگونه انحصار را «انحصار اختصاص مشتری» مي نامند؛ اما اين انحصار سبب نمي شود كه توزيع كننده از فروش محصولات خود به مشترياني كه از قلمرو ديگر نزد وي آمده اند، منع شود .
قرارداد توزيع انفرادی
در عرف تجاري، اصطلاح توزيع انفرادي زماني به كار مي رود كه توزيع كننده در قرارداد، دارای حق انحصاری توزيع نباشد و توليدكننده نيز بتواند در كنار توزيع كننده، خود به طور مستقيم به فروش و عرضه محصولات در قلمرو موردنظر اقدام كند.
به عبارت ديگر، اگرچه هردو اصطلاح توزيع انحصاري و توزيع انفرادي به طور ضمني بر اين مسئله دلالت دارند كه اصيل حق ندارد توزيع كننده يا نماينده ديگري را براي قلمرو توزيع كننده منصوب كند، اما در توزيع انفرادي وي بشخصه ميتواند فروش در قلمرو توزيع كننده را به حساب خودش وبدون هيچ مسئوليتي براي توزيع كننده برعهده بگيرد؛ درحالي كه اگر توزيع انحصاري باشد، خود اصيل مجاز نيست كه با توزيع كننده در قلمروي كه به وي واگذار شده است، رقابت نمايد.
قراردادهای توزیع بین‌المللی چه ویژگی‌هایی دارند؟
از ویژگی‌های مهم این قرارداد تعهد به همکاری است. از آنجایی که اجرای تعهد هر طرف وابسته به تعهد دیگری است، این خاصیت طرفین را به همکاری با یکدیگر وابسته می‌کند. و به همین دلیل اگر قرارداد به درستی اجرا شود، هر دو طرف برنده‌اند و به سود می‌رسند. اما اگر طرفی در عمل به وظایف کوتاهی کند به سود خودش هم زیان رسانده است. از طرفی اگر فروشنده در کارش بهتر عمل کند در عین افزایش سود تولیدکننده، درآمد خود را هم بالا می‌برد. بر پایه اصل استقلال اشخاص، لازم نیست قرارداد از طرف ضعیف حمایت کند. از این رو محتوای قرارداد اجباری نیست بلکه تکمیلی یا پیش‌فرض هستند و قابلیت تغییر دارند مگر اینکه چیزی به عنوان «تعهد» ذکر شود و الزام‌آور باشد. قراردادهای توزیع بین‌الملل «عمودی»اند.
یعنی دو یا چند فعال تجاری توافق می‌کنند که در سطوح مختلف و با کنترل از بالا به پایین با یکدیگر همکاری کنند. پس تامین‌کننده از نظر نظارت بر شیوه توزیع دارای اختیار خواهد بود. دیگر خصلت این قرارداد این است که هم کالا و هم خدمات می‌توانند موضوع این نوع قرارداد باشند. اما مهمترین ویژگی قراردادهای توزیع بین‌الملل از بین رفتن واسطه‌های فرعی (دلال‌ها) در تجارت است. وقتی تولیدکننده و فروشنده به طور مستقیم همکاری می‌کنند در قیمت محصول هم تغییر زیادی ایجاد نمی‌شود و خریدار راضی‌تر خواهد بود. انحصار، محدودیت‌های قیمت گذاری، گارانتی و تعهدات فروش و تامین از دیگر ویژگی‌هایی هستند که بیشتر جزو ماهیت قراردادهای توزیع بین‌الملل قرار می‌گیرند.
سخن آخر
قراردادهای توزیع بین‌المللی از جمله اساسی‌ترین معاهده‌های حوزه تجارت بین‌الملل هستند که طرفین به وسیله‌ی آنها چارچوبی کلی می‌سازند و برای روابط تجاری خود در آینده‌ای دور یا نزدیک بسترسازی می‌کنند. حاصل این قرارداد صرفاً اجازه و امتیاز توزیع انحصاری خدمات یا فناوری است ومالکیت همچنان در اختیار پدیدآورنده می‌ماند. این قرارداد معمولاً بین تولیدکننده و توزیع‌کننده منعقد می‌شود و وظایف هر دو طرف را تعیین می‌کند.
مرکز حقوقی وداوری سروش عدل
