جوینت ونچر
قراردادی است بین دو یا چند شخص که به طور مشترک تعهد به انجام عملی را بر عهده می گیرند. قرارداد جوینت ونچر یا قرارداد مشارکت انتفاعی که یکی از پرکاربردترین قراردادهای بین المللی در حوزه تجارت است نوعی قرارداد مشارکت و همکاری می‌باشداین قراردادها به گونه ای از همکاری تجاری می پردازد که طی آن، طرفین قرارداد انجام فعالیت خاصی را مشترکاً بر عهده میگیرند و با دخالت فعالانه در آن موضوع، در سود و زیان آن به نحو اشتراکی سهیم میشوند.
قرارداد جوینت ونچر چیست؟ نحوه تنظیم این قرارداد به چه صورت است؟ دراین مطلب به نکات حقوقی این موضوع میپردازیم با مرکز حقوقی و داوری سروش عدل همراه باشید.
جوینت ونچرچیست؟
نوعی همکاری مـشارکتی بـین دو یـا چنـد شـرکت مـستقل اسـت. ثمره همکاری مذکور تشکیل شخصیت حقوقی سومی است که از لحاظ سازمانی کاملاً جدا و مستقل ازتشکیل دهندگان اولیه است. به عبارت دیگر، جوینـت ونچـر بـه نـوعی از همکـاری تجاری اطلاق می شود که طـی آن طـرفین مـدیریت فعالیـت خاصـی را بـه نحـو مـشترک بر عهـده می گیرند و درسود و زیان حاصله شریک می شوند. این نوع همکاری تجاری در سطح جهانی رواج گسترده ای دارد.
نحوه تنظیم قرارداد جوینت ونچر به چه صورت است؟
طرفین قرارداد مشارکت انتفاعی:
هویت مالی و تکنولوژیک طرفین مشارکت از یک سو و مشخصات کامل حقوقی آنها از سوی دیگر، از بدو شروع به مذاکره قرارداد تا اتمام اجرای پروژه موضوع قرارداد، دارای آثار فراوانی بوده و برای طرفین نقش حائز اهمیتی دارد. در اکثر قراردادهای سرمایه گذاری از جمله جوینت ونچر، ماده ای تحت عنوان «تعاریف» برای تعریف و توضیح عبارت ها و اصطلاح هایی که در قرارداد به کار برده شده اند اختصاص مییابد.
موضوع قرارداد مشارکت انتفاعی:
موضوع قرارداد جوینت ونچر ممکن است اجرای پروژه ای مشخص و یا سرمایه گذاری باشد که در هرصورت باید به روشنی مشخص شود.
قلمرو قرارداد مشارکت انتفاعی:
طبق شرط قلمرو قرارداد که در برخی از موارد از آن به عنوان قلمرو خدمات نیز یاد می شود، حدود تعهدات شرکا تعیین می شود.
شرایط اعتبار و خاتمه قرارداد مشارکت انتفاعی:
حقوق و تعهدات طرفین در قرارداد، در چهارچوب شرایط مربوط به اعتبار قرارداد، نافذ و موثر است و تا زمانی که یکی از موجبات خاتمه، واقع نشود، قرارداد به حیات خود ادامه خواهد داد.
حقوق و تعهدات شرکاء:
برحسب موضوع، اهداف و الزامات اجرای حقوق و تعهدات شرکا پروژه متنوع است. حقوق شرکاء، دریافت سود، انتقال سهم الشرکه،حق تقدم در خرید سهم الشرکه، حق دسترسی به اطلاعات، تعهدات شرکا، مشارکت در آورده و…. موضوعاتی هستند که باید دراین بند ذکر شود.
مسئولیت شرکاء:
در جوینت ونچر شرط مسئولیت در دو سطح مطرح می شود:
الف- مسئولیت شرکا در برابر یکدیگر
ب- مسئولیت شرکا در برابر اشخاص ثالث ، که مسئولیت شرکا بایستی به طور دقیق در قرارداد ذکر گردد.
تغییر در شرکای جوینت ونچر و شرایط و تشریفات لازم برای تحقق آن:
از جمله شروطی است که در مرحله مذاکرات، محل بحث و بررسی بسیاری بین شرکاست. تغییر در ترکیب شرکاء به صورت های گوناگون محقق می شود که به اختصار عبارتند از : ورود شریک جدید ، جانشینی شریک جدید به جای شریک قبلی، خروج یکی از شرکا، اخراج یکی از شرکا و فوت یکی از شرکا .
شروط عمومی قراردادهای سرمایه گذاری ازجمله قرارداد مشارکت انتفاعی به نوعی مشابه یکدیگرند و شروط اجرایی و اختصاصی قرارداد را تکمیل می کنند، این شروط بیش از آنکه به طور خاص به پروژه موضوع جوینت ونچر ارتباط پیدا کنند، به تنظیم روابط شرکا به هنگام بروز حوادث و اختلافات، قانون حاکم بر اختلافات، نحوه مکاتبه شرکا با یکدیگر، تشریفات مربوط به واگذاری قرارداد، پرداخت هزینه های قانونی و غیره می پردازند.
انواع جوینت ونچر
دو نوع اصلی از جوینت ونچر وجود دارد که به عنوان یک ابزار همکاری موفق بین یک سرمایه گذار خارجی و همتای ایرانی آنها استفاده می شود که شامل جوینت ونچر قراردادی و جوینت ونچر شرکتی هستند. جوینت ونچر تحت دو دسته مجموعه قوانین قرار میگیرند: مقررات قراردادی، که در قرارداد مورد توجه است مانند توافقنامه سهامداران، مفاد اساسنامه و غیره، و سایر مقرراتی که توسط قوانین و مقررات ایران تعیین و تجویز میشود.
هنگام شروع مشارکت، هم شرکای ایرانی و هم خارجی باید متعهد گردند که فعالیتهای تجاری خود را با قوانین آمره تجاری در ایران همسو کنند. سپس طرفین در اموال یکدیگر شریک می شوند به این ترتیب که شرکای خارجی سرمایه خود را به ایران انتقال میدهند تا با سرمایه شرکای ایرانی جمع شده و مشارکت آغاز گردد.
جوینت ونچر قراردادی
جوینت ونچرهای قراردادی براساس ماده ۵۷۳ قانون مدنی ایران تنظیم میشود ، به موجب این ماده جوینت ونچر به عنوان یک مشارکت داوطلبانه تفسیر می شود. سرمایه گذار خارجی و همتای ایرانی جوینت ونچر قراردادی باید مشارکت بین خود را ، از طریق یک قرارداد شروع نمایند. طرفین باید به دقت اهداف خود را در قرارداد مشخص نمایند، موضوع و الزامات مورد نیاز برای اجرا و محدوده اقتصادی و جغرافیایی را نیز تعیین نمایند. توافقنامه ایجاد شده بین طرفین در درجه اول باید به زبان فارسی باشد، زیرا این زبان رسمی ایران است.
در صورت مشارکت سرمایه گذار خارجی، اسناد و قراردادها به صورت دو زبانه نیز نوشته می شوند. قراردادی که در ابتدا مورد بررسی قرار میگیرد قراردادی است که طرفین بین خودشان به عنوان توافقنامه جوینت ونچر منعقد نموده اند. این قرارداد اولیه که به عنوان “طرح و برنامه” شناخته میشود و باید با جزئیات گسترده و احتیاط به منظور پرهیز از ایجاد هرگونه مشکل و اختلاف بین طرفین باشد.
دو موضوع اصلی که باید در این توافق با دقت مورد توجه قرار گیرد عبارتند از:
الف) به اشتراک گذاری اطلاعات از طریق انتقال فناوری یا آموزش و غیره؛
ب) مکانیزم هایی که توسط طرفین برای تضمین همکاری مؤثر در چارچوب پروژه های مشترک که توسط آن ها انجام می شود انکار و ابداع شده اند.
جوینت ونچر شرکتی
جوینت ونچرهای شرکتی به طور عمده توسط حقوق شرکت ها تحت حاکمیت قانون تجارت ایران قرار دارد. کلیه امور شرکتی از طریق این قانون قاعده مند گردیده و اداره میشود، موضوعاتی از قبیل: نام شرکت، سرمایه، دفتر مرکزی، سهامداران، انواع سهام، جلسات عمومی و غیره. طرفین جوینت ونچر شرکتی می توانند نوع شرکت را به دلخواه از میان شرکت سهامی، شرکت با مسئولیت محدود، مختلطذغیر سهامی و تضامنی تعیین نمایند. ساختار اصلی شرکت ها در ایران شرکت های سهامی و شرکتهای با مسئولیت محدود هستند. پس از تصمیم گیری در مورد ساختار شرکت، جوینت ونچر باید در اداره کل ثبت شرکت ها به ثبت برسد.
پس از انجام این مراحل، جوینت ونچر شرکتی شخصیتی حقوقی پیدا می کند. اگر بنا باشد که جوینت ونچر فعالیت های خاصی را هم بتواند انجام دهد، آن فعالیت ها نیز می بایست ثبت شوند. برای فعالیت هایی مانند واردات و صادرات، لازم است در وزارت صنعت، معدن و تجارت به منظور کسب مجوز مورد نیاز اقدام شود. شرکای جوینت ونچر شرکتی مالک درصد مشخصی از سهام شرکت خواهند بود بنابراین با به رسمیت شناختن آنها به عنوان سهامداران شرکت، ایشان مسئول اجرای پروژه هایی جوینت ونچر خواهند بود.
سهامداران در اولین رده شرکت قرار دارند. سهامداران جلسات عمومی را برای بحث و تبادل نظر در مورد سیاست ها و راهبردهای کلی شرکت برگزار می کنند. هیئت مدیره در رده دوم شرکت و مسئول تصمیمات مدیریتی شرکت است. در بالاتر رده مدیرعامل شرکت خواهد بود که مسئول فعالیت های روزانه و اداره شرکت است.
مزایای قرارداد جوینت ونچر عبارتند از:
- دسترسی به منابع و بازارهایی که پیش از ایجاد جوینت ونچر موجود نبودند
- سرعت بخشیدن برای معرفی و ارائه محصول به بازار
- کاهش ریسک از طریق مشارکت
- نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه کم و محدود
- مسیر جدید برای خروج از بازار، از طریق عرضه اولیه سهام یا فروش سهام
سخن آخر
افراد با هدف افزایش قدرت سرمایه، کاهش ریسک و تقویت قدرت رقابت در بازار اقدام به عقد قرارداد جوینت ونچر می کنند تا با آن در سرمایه گذاری مشخصی مشارکت کنند. افراد با قبول تعهدات قراردادی، دارای حقوق و تکالیف متعددی می شوند حقوقی مثل حق اشتراک در منافع و سود، حق مدیریت اشتراکی پروژه و تکالیفی مانند شراکت در هرگونه زیان احتمالی که ممکن است از این قرارداد حاصل شود. شراکت، اصل جوینت ونچر می باشد و بنابراین زمانی که یکی از طرفین بنا به درخواست طرف دیگر، از انجام فعالیت سرباز می‌زند و در فعالیت اقتصادی مشارکت نمی‌کند، بنابراین جوینت محقق نشده است.
مرکزحقوقی وداوری سروش عدل
