✓ شرایط دعوای اثبات مالکیت

مالکیت در واقع رابطه‌ای می‌باشد میان مال از یک سو و میان شخص اعم از حقیقی و حقوقی از سویی دیگر. بنابر مالکیت مالک می‌‌تواند هر تصرف عقلانی را که تمایل دارد در آن به انجام رساند. حال بهتر است در امتداد این مطلب از خود شما را کمی بیشتر و بهتر با مالکیت و شرایط دعوای اثبات مالکیت آشنا سازیم. پیشنهاد می‌کنیم که ما را در این مطلب از سروش عدل همراهی نمایید.

» اثبات مالکیت به چه معناست!

چگونه و به چه شکل می‌توان مالکیت را به مرحله‌ی اثبات رساند! چرا که در بخش اعظمی از موارد این مسئله، موضوع شکایت بسیاری از اشخاص در مراجع رسیدگی کننده است. یکی از حائز اهمیت ترین ادله اثبات مالکیت سند می‌باشد که بیانگر و به گونه‌ای اثبات کننده مالکیت فرد بر اموال مدّنظر است. به همین دلیل قانون مدنی کشور ما در ارتباط با اثبات مالکیت سند سخن گفته و آن را به دو قسم عادی و رسمی قسم‌بندی نموده است و حسب مورد این اسناد از میزان اعتبار متنوعی بهره‌مند است.

اسناد رسمی در برابر با اسناد عادی از مزیت‌هایی برخوردار می‌باشد که مِن جمله آن‌ها را می‌توان در قدرت اجرایی خلاصه نمود. حال آن‌که در اسناد عادی، اصل بر عدم وجود قدرت اجرایی است. همچنین در ارتباط با سند رسمی تنها ادعای جعل قابلیت طرح را دارد.

» نگاهی به دعوی اثبات مالکیت

دعوای اثبات مالکیت عنوان و موضوع دعوی می‌باشد که خواهان یا مدعی در جایگاه اثبات مالکیت عین چون؛ اموال اعم از منقول و غیرمنقول و یا حق همانند؛ حق انتفاع، حق ارتفاق یا دیگر حقوق مالی و غیرمالی مورد ادعای خود برمی‌آید. براساس قانون مالک فردی می‌باشد که سند به اسم وی است ولو بسیار رُخ داده است که میان دارندگان سند اختلاف در مالکیت اتفاق می‌افتد. در اینجا خواهد بود که دعوای اثبات مالکیت طرح خواهد شد. بهتر است خاطر نشان شویم که دعاوی اثبات مالکیت از جمله دعاوی مالی محسوب می‌شود.

» شرایط دعوای اثبات مالکیت

دعوای اثبات مالکیت از جمله دعاوی متداول در حیطه املاک است که غالباً اشخاص در راستای اثبات حق و حقوق خویش در باب مالکیت جهت طرح آن گام می‌گذارند. البته که لازم است شرایط قید شده در قسمت ذیل در دعوای اثبات مالکیت وجود داشته باشد؛

• وجود قرارداد اعم از کتبی یا شفاهی

خواهان دعوای اثبات مالکیت باید در ابتدا جهت اثبات وجود قراردادی بنابر انتقال مالکیت و یا دلایل مبنی بر مالکیت اقدام نماید. غالباً خواهان دعوی در این مورد با عرضه سند عادی نسبت به وجود یک قرارداد عمل می‌کند. زیرا خواهان دعوی اثبات مالکیت بدون شک و شبهه یا سند عادی دارد و یا عللی غیر از اسناد رسمی چون معاهده‌ای شفاهی دارد. طی مورد اخیر میبایست وجود چنین معاهده‌ای را با دیگر ادله به اثبات رسانید. ولو جهت طرح دعوای اثبات مالکیت صرف نظر از وجود سند یا معاهده یا دلایلی مبنی بر وجود معاهده شفاهی یا عادی کفایت نمی‌کند.

• اثبات اعتبار معاهده

با اثبات وجود یک معاهده و یا اثبات طرق قانونی نقل و انتقالات ملک، فعالیت خواهان دعوا جهت طرح دعوای اثبات مالکیت خاتمه می‌یابد و مستنداً به اصالت الصحه این خوانده دعوا می‌باشد که می‌باید با ایراد بر اعتبار سند عادی از دعوی دفاعیات لازم را به انجام رساند. چنانچه که عللی از جانب خوانده مبنی بر بی‌اعتباری معاهده اثبات گردیده از جانب خواهان عرضه شود. با انقلاب دعوا به اثبات رساندن اعتبار معاهده برعهده خواهان که ادعای اعتبار معاهده را دارد، خواهد بود. زیرا امکان تنظیم قرارداد معتبر هست، ولو با جنبه‌های قانونی پس از تنظیم فسخ، اقاله و گاهاً باطل گردیده باشد. لذا با انجام دفاعیات مؤثر و مفید از جانب خوانده، خواهان میبایست اعتبار معاهده خویش را به مرحله‌ی اثبات رساند.

• الزام جهت تنظیم سند

از جمله دیگر شرایطی که ضمن طرح دعوای اثبات مالکیت میبایست رعایت بشود، طرح خواسته در کناره‌ی اثبات مالکیت خواهد بود. به خصوص زمانی‌که دارنده سند عادی در برابر دارنده سند رسمی نیت اثبات مالکیت را داشته باشد. زیرا اغلب دادگاه‌ها در این قبیل از موارد دعوی اثبات مالکیت را با اکتفاء به بند هفت ماده‌ی ۸۴ قانون آیین دادرسی مدنی رد می‌کنند با این عقیده که بر فرض ثبوت حاوی اثرات قانونی نمی‌باشد.

نکته بسیار مهم

توجه شود که به هنگام وقوع عقد بیع به ویژه بیع غیرمنقول، بهتر می‌باشد خریدار در راستای طرح دعوی اثبات وقوع عقد بیع اقدامات لازمه را انجام دهد. دادخواست مربوط به اثبات مالکیت با دادخواست اثبات وقوع بیع تفاوت دارد. در ارتباط با دعاوی اموال غیر منقول، دعوی اثبات وقوع بیع در رابطه با املاک ثبت گردیده و ثبت نگردیده، اقامه می‌گردد. در مقابل این موضوع دادخواست اثبات مالکیت نسبت به ملک با استناد به نظریه غالب در رویه قضایی، به هنگامی قابلیت مطرح نمودن را دارد که ملک به مرحله‌ی ثبت نرسیده باشد. اثبات وقوع بیع غالباً زمانی طرح می‌شود که سند کتبی در راستای الزام فروشنده به تنظیم سند ملک در اختیار نمی‌باشد. لذا دعوی اثبات مالکیت اغلب با تکیه بر مبایعه‌نامه مطرح می‌شود.

» اثر برجای مانده از اثبات مالکیت

به هنگام اثبات مالکیت، تصرفات صورت گرفته از ناحیه‌ی متصرف قبلی و اثرات برجای مانده از آن محو می‌گردد.‌ به هنگامی‌که تصرف او عدوانی باشد به اجرت‌المثل روزهای تصرف و خسارات حاصله محکوم خواهد گردید.

» دلایل اثبات مالکیت چیست؟

طی مواقعی که دو و یا چند شخص خود را مالک یک مال تلقّی می‌کند و نهایتاً اختلاف و دعوا بین آن‌ها اوج می‌گیرد. میبایست هر فردی که مدعی مالکیت مال موردنظر می‌باشد با بهره‌گیری از ادله‌ای چون؛ سند، شهادت شهود، اماره‌ی ید ادعای خویش را به مرحله‌ی اثبات برساند.

• سند ملک

حائز اهمیت ترین دلیل مالکیت، در واقع سند مالکیت است. براساس قانون، اموال چون؛ املاک میبایست در دفاتر اسناد رسمی به ثبت برسند. به همین خاطر است که دولت تنها کسی را که مال یاد شده به اسم او ثبت گردیده است، تحت عنوان مالک مال به رسمیت می‌شناسد.

• شهادت شهود

با وجود این موضوع که سند حائز اهمیت ترین علل اثبات مالکیت می‌باشد، نمی‌توان ارزش اثباتی شهادت شهود را هم نادیده انگاشت. زیرا در بسیاری از مواقع،‌ می‌توان با بهره‌گیری از شاهد مالکیت خود را بر مال موردنظر به اثبات رسانید. البته نباید از خاطر برد که شهادت هر شاهد دارای اعتبار می‌باشد. زیرا شاهد می‌باید راستگو، صادق نیز موجه باشد. از سویی هم در ظاهر خود مشکلی که منجر گردد اعتبار شهادت خدشه‌دار شود، نداشته باشد.

• و امّا اماره‌ی ید

اماره تصرف و یا آن‌که تصرف، شیوه‌ی دیگر اثبات مالکیت تلقّی می‌شود. مقصود از اماره ید این می‌باشد که فردی که مالی در اختیار خود دارد و همانند مالک با مال برخورد می‌نماید، مالک مال خواهد بود. مگر به هنگامی‌که خلاف این موضوع ثابت شود. به عنوان نمونه فردی که بر خودرویی سوار است. مالک خودرو است، پس نباید چنین تصور کرد که وی خودرو را از راه و روش غیرقانونی و غیرمشروع به دست آورده است. از این جهت تصرف در مال تحت عنوان مالکیت، علّتی بر مالک بودن شخص متصرف خواهد بود. اماره ید تا بدان جا معتبر است که علل دیگری چون؛ سند مالکیت و یا شهادت شهود خلاف آن را به اثبات نرساند.

به هنگامی‌که فردی چنین ادعایی داشته باشد که متصرف، مالک مال مدّنظر نیست و این مسئله را هم با بهره‌گیری از سند یا شهادت شهود به مرحله‌ی اثبات رساند، مالکیت متصرف خاتمه می‌یابد.

» مدارک موردنیاز جهت اثبات مالکیت

• فتوکپی برابر با اصل سند و یا قرارداد ملک.
• فتوکپی برابر با اصــــل رسید پرداخت وجه.
• ارائه استشهادیه «تقاضای استماع به شهادت شهود».
• تقاضایی مبنی بر استعلام.
• عندالزوم تقاضای جلب نظر کارشناس مربوطه.
• عندالزوم تقاضای به انجام رساندن تحقیقات محلی.

» دادگاه صالح در راستای رسیدگی به دعوای اثبات مالکیت

جهت اثبات مالکیت، صلاحیت دادگاه در راستای رسیدگی بدین موضوع، با استناد به گونه مال متفاوت خواهد بود. به هنگامی‌که مال غیرمنقول باشد، اثبات مالکیت با دادگاه مکان وقوع مال غیرمنقول می‌باشد. حال چنانچه که مسئله اختلاف مالکیت مال منقول باشد، دادگاه صالح در راستای رسیدگی دادگاه مکان اقامت مدعی علیه که مال منقول در تصرف وی است، می‌باشد.

دوستان عزیز امیدواریم که ما توانسته باشیم در این متن از خود شما را به خوبی با شرایط دعوای اثبات مالکیت آشنا سازیم. البته که شما می‌توانید در صورت وجود سؤالات بیشتر در این زمینه با ما در سروش عدل تماس حاصل فرمایید.