✓ شورای حل اختلاف
از جمله نهادهای مردمی که حاوی ریشه اصلاح و میانجی‌گری می‌باشد و جهت حاکمیت اعطاء نمودن اراده عامه در رسیدگی به موضوعات قضایی غیرمهم از جانب نمایندگان مردم فعالیت می‌نماید، شورای حل اختلاف می‌باشد. ما می‌توانیم مهم‌ترین مسئولیت این نهاد را ترویج فرهنگ صلح و سازش میان عامه بیان داریم. البته که ما در امتداد متن به جزئیات بیشتر این موضوع خواهیم پرداخت.
آیا می‌دانید شورای حل اختلاف چیست؟
به گونه‌ای جامع و کلّی فلسفه تدوین و تنظیم مجموعه‌ای چون شورای حل اختلاف برقراری و ایجاد صلح و سازش میان عامه است. به بیانی دیگر، به هنگام وقوع اختلاف بین طرفین این شورا در راستای ایجاد و برقراری صلح و سازش بین آن‌ها عمل می‌نماید. پس این شورا می‌تواند به هنگام سازش و رفع اختلافات بین طرف‌های دعوا گزارش اصلاحی را صادر نماید. سپس بعد از تأیید قاضی شورا به دوطرف ابلاغ خواهد شد.
اکنون سؤالی که در این قسمت مطرح خواهد شد این می‌باشد که به هنگامی سازش انجام نشود چه خواهد شد؟ در جواب به این پرسش میبایست چنین بیان داریم طی مواردی که صلح و سازش انجام نشود، مراتب به مراجع قضایی اعلام خواهد گردید. این گونه است که تدابیر و دستورات موردنیاز در این حیطه لحاظ خواهد گردید.
البته که می‌باید در نظر انگاشت که برخلاف سایر شوراها قاضی شورای حل اختلاف حق صدور رأی خواهد داشت. رأیی که قاضی شورا صادر می‌نماید حضوری و یا غیابی خواهد بود. حال آن‌که رأی صادره تا به بیست روز قابل واخواهی خواهد بود. آرای حضوری نیز طی مدّت زمان بیست روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظر خواهی درون دادگاه عمومی و یا کیفری همان حوزه‌ی رسیدگی کننده است.
شورای حل اختلاف چه وظایفی برعهده دارد؟
به همان شکل که چندی پیش به این موضوع اشاره نمودیم، شورای حل اختلاف براساس قانون برنامه سوّم توسعه و در راستای کاستن از مراجعات عامه به دادگاه‌ها و برای توسعه مشارکت‌های مردمی، رفع و رجوع اختلافات محلی و همچنین برطرف نمودن مسائلی که مبنا و معیار قضایی نداشته یا مبنا و معیار قضایی آن پیچیدگی کمتری دارد، تشکیل شده است. هدف و انگیزه این شورا، حل اختلاف به همراه برقراری صلح و سازش میان اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی غیردولتی می‌باشد.
این شورا تحت نظارت قوه‌ی قضاییه بوده و با شرایط و ضوابط مقرر در این قانون ایجاد می‌گردد. این شورا از دو عدد عضو اصلی و یک عدد عضو علی‌البدل ایجاد می‌شود. این افراد با پیشنهاد رییس کل دادگستری به واسطه‌ی رییس مرکز امور شوراها منصوب می‌گردند. در هر حوزه‌ی قضایی یک یا چند شخص قاضی دادگستری که قاضی شورا به خود نام گرفته‌اند، فعالیت می‌نمایند. امکان دارد همزمان عهده‌دار امور چند شورا نیز باشند!
شورای حل اختلاف در شهرستان‌ها
بهتر است بدانید که شورای حل اختلاف موجود در شهرستان‌ها «روستاها» تنها صلاحیت برقراری صلح و سازش را خواهند داشت. حال آن‌که علاوه بر ممنوعیت صدور حکم حبس و شلاق در شورا، بعضی از دعاوی به هیچ عنوان قابلیت طرح در این شورا را ندارند.
طی موارد ذیل شوراها با توافق طرفین اختلاف جهت صلح و سازش اقدام می‌نمایند؛
- تمامی موضوعات مدنی و حقوقی.
- تمامی جرایم قابل گذشت.
- جهات خصوصی جرایم غیرقابل گذشت.
تبصره» به هنگامی‌که رسیدگی شورا با تقاضای یکی از دوطرف انجام شود و طرف دیگر تا به اتمام جلسه اوّل عدم تمایل خود را در راستای رسیدگی در شورا اعلام دارد. شورا تقاضا را بایگانی نموده و طرف‌های اختلاف را به مرجع صالح راهنمایی خواهد کرد.
شورای حل اختلاف طی چه مواردی مبادرت به رسیدگی کرده نیز رأی صادر می‌کند؟
به گونه‌ای جامع و کلّی قاضی شورا با مشورت اعضای تشکیل دهنده شورا به موضوعات ذیل رسیدگی کرده و در راستای صدور رأی اقدام می‌کند؛
- دعاوی مالی منوط بر اموال منقول تا نصاب به مقدار دویست میلیون ریال. البته به غیر از موضوعاتی که در مؤعد لازم‌الاجراء شدن این قانون در دادگستری طرح می‌گردند.
- کلّیه‌ی دعاوی منوط بر تخلیه‌ی عین مستأجره به غیر دعاوی مربوط به سرقفلی نیز حق کسب و پیشه.
- دعاوی مربوط به تعدیل اجاره‌بهاء البته به شرطی که در ارتباط با استیجاری اختلافاتی به چشم نمی‌خورد.
- صدور گواهی در ارتباط با گواهی حصر وراثت، تحریر ترکه متوفی، مهر و موم ترکه و رفع و رجوع آن.
- دعاوی
- دعاوی که به امور خانواده چون؛ جهیزیه، مهریه به همراه نفقه نصاب مقرر ضمن بند «الف» به هنگامی‌که مشمول ماده بیست و نه قانون حمایت خانواده تصویب شده ۱/۱۲/۱۳۹۱ مربوط نباشند.
- تأمین دلیل.
- جرایم تعزیری که آن‌ها نیز مستوجب مجازات جزای نقدی درجه هشت می‌باشند.
تبصره‌ی یک
بهای خواسته بنابر نرخ حقیقی آن معین خواهد شد. اگر که نسبت به بهای خواسته میان اصحاب دعوی اختلافاتی رخ دهد و اختلاف تأثیرگذار در صلاحیت شورا باشد. گاهاً قاضی شورا نسبت بدان تردید داشته باشد، پیش از شروع رسیدگی رأساً و یا با جلب نظر کارشناسان، بهای آن را معین می‌نماید.
تبصره دو
شورای حل اختلاف مجاز به صدور حکم اعم از شلاق و حبس نخواهد بود.
تبصره سه
صلاحیت این شورا در روستا تنها در موضوع صلح و سازش خلاصه می‌شود.
کدام یک از دعاوی از قابلیت طرح در شورای حل اختلاف برخوردار نیست؟
بعضی از دعاوی موجود با توافق دوطرف اختلاف قابل طرح در شورای نام برده شده نخواهد بود. ما از جمله این دعاوی را می‌توانیم در موارد ذیل خلاصه نماییم؛
- بروز اختلاف در اصل نکاح، اصل طلاق، فسخ نکاح، نسب همچنین رجوع.
- بروز اختلاف در اصل وقفیت، تولیت و همچنین وصیت.
- دعاوی منوط بر حجر و نیز ورشکستگی.
- دعاوی منوط بر اموال اعم از عمومی و دولتی.
- موضوعاتی که بنابر قوانین دیگر در صلاحیت مراجع غیر اختصاصی و یا قضایی غیر دادگستری می‌باشد.
دوستان عزیز ما ضمن این مطلب از خود سعی نمودیم شما را با شورای حل اختلاف و همچنین وظایف و مسئولیت‌های گوناگون آن آشنا سازیم. بهتر است خاطر نشان شویم که شما عزیزان می‌توانید در صورت وجود سؤالات بیشتر در این زمینه با مشاوران ما در سروش عدل تماس حاصل فرمایید.
