امانت داری از صفات پسندیده اخلاقی است که در تمام ادیان آسمانی سفارش شده است. در آیات متعددی از قرآن، مردم به رعایت امانت و درستکاری توصیه شده اند. خیانت در امانت مشاور املاک از اشکال نقض این صفت پسندیده است. بنابراین قانون برای آن مجازات تعیین کرده است. از آنجایی که خیانت در امانت مشاور املاک هم موجب تضرر اشخاص می شود و هم باعث اخلال در نظم عمومی می گردد، دارای جنبه ی خصوصی و عمومی است.

جرم خیانت در امانت و عناصر تشکیل دهنده آن

ماده 2 قانون مجازات اسلامی مبتنی بر اصل لزوم قانونی بودن جرایم و مجازات ها است. این ماده تعریفی از جرم ارائه داده است. هر رفتاری که قانون برای آن مجازات تعیین کرده باشد، جرم است. قانون تعریف صریحی از جرم خیانت در امانت نداده است. اما با توجه به ماده 674 قانون تعزیرات می توان به این گونه آن را تعریف کرد:

خیانت در امانت عبارت است از استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود نمودن توام با سوء نیت مالی که از طرف مالک یا متصرف قانونی به کسی سپرده شده و بنا بر استرداد یا به مصرف معین رسانیدن آن بوده است.

به آن چیزی که قبل از محکوم کردن متهم باید توسط شاکی یا دادستان اثبات و برای قاضی محرز گردد، عناصر تشکیل دهنده جرم می گویند. هر جرم دارای عناصر اصلی و فرعی است. عنصر قانونی، عنصر مادی و عنصر روانی، عناصر اصلی جرم هستند. یعنی در تمام جرایم وجود دارند.

عنصر مادی رفتار فیزیکی است که باعث وقوع جرم می شود.  مطابق ماده 674 قانون تعزیرات خیانت در امانت با استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود نمودن مال مورد امانت تحقق می پذیرد. بنابراین عنصر مادی جرم خیانت در امانت فعل مثبت است و با ترک فعل محقق نمی شود.

استعمال نمودن:

منظور از استعمال، مصرف کردن یا استفاده کردن از مال مورد امانت است. مثل اینکه امین لباسی که به وی سپرده شده است را بپوشد یا دارویی که به او امانت داده شده را بخورد. بنابراین مصرف کردن می تواند باعث از بین رفتن مال مورد امانت بشود یا نشود.

تصاحب:

 منظور از تصاحب، داشتن تصرف مالکانه است. یعنی شخص مال را از آن خود بداند و به مانند مالک مال با آن برخورد کند. مثلا امین مال را بفروشد یا از برگرداندن مال به صاحب اصلی خودداری کند.

اتلاف:

اتلاف به معنی نابود کردن و از بین بردن مال به هر وسیله ممکن است. امین ممکن است خود مال را از بین ببرد و یا باعث ایجاد شرایط از بین رفتن مال شود. به طور مثال امین ممکن است گوسفندی که به او امانت سپرده شده است را بکشد و یا آن را در قفس حیوان درنده قرار دهد.

مفقود کردن:

امین ممکن است، دستیابی مال برای مالک را عملا غیر ممکن کند. مفقود کردن جدای از تلف کردن است بنابراین این کار بدون از بین بردن مال انجام می شود. مانند اینکه امین انگشتری را به دریا بیاندازد. اگر بر اثر سهل انگاری امین، مال مورد امانت مفقود شود، آنگاه امین طبق ماده 614 قانون مدنی  صرفا ضامن و مسئول برگرداندن مثل یا قیمت مال است، اما از لحاظ کیفری مرتکب جرم نشده و مجازات نمی شود.

در تمامی موارد ذکر شده، همراهی یا اقتران زمانی عنصر مادی با عنصر روانی الزامی است. یعنی مرتکب جرم خیانت در امانت تصاحب، تلف، مفقود یا استعمال مال را باید از روی عمد و نه تحت تاثیر مستی یا سهل انگاری انجام دهد و در ارتکاب جرم قصد ضرر رساندن به مالک مال را داشته باشد.

منظور از عنصر قانونی اشاره قانونگذار به عمل ارتکاب یافته است. مجازات جرم خیانت در امانت مطابق ماده 674 قانون تعزیرات 6 ماه تا 3 سال حبس تعیین شده است.

مال در چه صورتی امانت تلقی میگردد؟

قانونگذار علاوه بر عنصر مادی، تحقق شرایطی را برای تحقق جرم خیانت در امانت لازم دانسته است.

موضوع جرم خیانت در امانت عین مال یا وسیله تحصیل مال است. بنابراین جرم خیانت در امانت در مورد سفته، چک، قبض و غیره که وسیله تحصیل مال هستند، قابل ارتکاب است.

مال باید به امین به یک از طرق قانونی با شرط استرداد یا به مصرف معین رسانیدن، سپرده شود.

مال باید توسط مالک به امین سپرده شده باشد. اگر امین خود مالی را که برای دیگری است به دست آورده باشد، عمل وی جرم خیانت در امانت نیست. مانند اینکه باد لباسی از بند رخت خانه ای را در حیاط همسایه اندازد. همسایه آن را برداشته و از آن استفاده کند. در این مثال چون مالک لباس را به همسایه نسپرده است، همسایه مرتکب جرم خیانت در امانت نشده است.

مال باید توسط متصرف قانونی یا مالک اصلی به امین سپرده شده باشد. اگر سارق مالی را به امین دهد و امین آن را به مالک اصلی برگرداند، نه تنها مرتکب جرم خیانت در امانت نشده بلکه به وظیفه قانونی خود عمل کرده است. آگاهی یا عدم آگاهی امین به نامشروع بودن ید کسی که مال را به او سپرده تاثیری در موضوع ندارد.

در صورتی می توان گیرنده مال را به ارتکاب جرم خیانت در امانت محکوم کرد که او موظف به مسترد کردن یا برگرداندن مال یا به مصرف معین رسانیدن آن باشد، مثل وکیلی که موظف است پس از خاتمه دعوا، اسناد و مدارک راجب به دعوی را به موکل برگرداند.

مشاور املاک کیست؟

مشاور املاک شخص یا گروهی از افراد هستند که در دفتر مشاوره کار می کنند و دارای صلاحیت بالا و دانش کافی در زمینه خرید املاک هستند. همچنین مشاور املاک با ارائه پیشنهادات مناسب در مورد ملک مورد معامله و تلاش برای جلوگیری از خطرات و خطاهایی که ممکن است ناشی از فرآیند خرید ملک باشد، معاملات املاک را تسهیل می کنند.

مشاور املاک چگونه می تواند مرتکب خیانت در امانت شود؟

جرم خیانت در امانت توسط مشاور املاک مستقیما صورت نمی گیرد. یعنی این جرم در وسایلی که برای انجام معامله به مشاور املاک می سپاریم امکان وقوع دارد. به طور مثال اگر سند، وجه، چک، مال و سایر اسناد تجاری از جانب یکی از طرفین معامله و یا هردوی آن ها به مشاور املاک سپرده شود تا او اسناد نام برده را به طرف دیگر معامله و یا به یکی از دستگاه های مرتبط تحویل بدهد، ولی این امر اتفاق نیفتاده باشد و اسناد و اموال مربوطه مورد سوء استفاده شخص مشاور و یا مورد تصاحب وی قرار گرفته باشد، این کار وی خیانت در امانت محسوب شده و برای وی مجازات هایی را به دنبال دارد.

جرم خیانت در امانت مانند کلاهبرداری، مقید به نتیجه است. یعنی بر اثر ارتکاب آن مالک باید متحمل ضرری شود. ضرر وارده می تواند هیچ منفعتی برای امین نداشته باشد.

از مصادیق خیانت در امانت توسط مشاورین املاک

مطابق ماده 349 قانون تجارت اگر مشاور املاک که در این قانون تحت عنوان دلال از وی یاد شده است، بر خلاف وظیفه ای که مامور انجام آن شده است و شخصی که به وی ماموریت انجام این عمل را داده است، به نفع طرف دیگر معامله اقداماتی را انجام دهد و یا هنگامی که بر خلاف عرف تجاری در زمینه بنگاه ها و آژانس های معاملاتی املاک، وجه و یا وعده وجهی را بپذیرد، مستحق دریافت اجرت انجام معامله و مخارج صورت گرفته نبوده و محکوم به جرم خیانت در امانت می باشد که به راحتی از سوی شاکی قابل تعقیب و پیگیری است.

وکیل دعاوی ملکی موسسه حقوقی سروش عدل آماده پاسخگویی به سوالات شما در خصوص انواع جرم خیانت در امانت مشاور املاک هستند. شما می توانید از طریق ارتباط با ما، پیگیری پرونده های حقوقی خود را با خیال راحت به بهترین ها بسپارید. کافی است از طریق سایت یا تماس تلفنی با موسسه سروش عدل ارتباط برقرار کنید.