صلح خیاری

صلح، یکی از عقود لازم است. و در قانون مدنی میباشد و انواع مختلفی دارد. که معمولا برای رفع تنازع یا در مقام معاملات منعقد میشود. عقد صلح در اصل یک عقد لازم است ولی در مواردی و طبق شرایطی به صلح خیاری تبدیل میشود. حال اینکه صلح خیاری چیست و شرایط آن چه میباشد مطلبی است که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت.

صلح خیاری چیست؟

صلح در لغت به معنای سازش و آشتی ست. در قانون مدنى صلح تعریف مشخصی ندارد. و تنها در ماده  ۷۵2  قانون مدنی به ذکر اقسام و موارد آن اکتفا شده است. به هرحال صلح در حقوق زمانی به کار می‌رود که دو نفر برای اختلافی که دارند با هم قرارداد صلح منعقد میکنند. و با یکدیگر آشتی و سازش کرده و یا بابت اختلاف احتمالی که ممکن است در آینده رخ دهد با هم توافق میکنند.

در موردی که عقد صلح در مقام واقعی خود قرار میگیرد و دعوایی را پایان میبخشد. بیگمان طبق ماده 760 قانون مدنی عقد لازمی است که جز در مورد تخلف شرط یا شرط خیار قابل فسخ نیست. بنابراین عقد صلح، یک عقد لازمی است. که امکان فسخ آن به صورت یکجانبه وجود ندارد. اما با درج خیارات ( یعنی حق برهم زدن عقد)، امکان فسخ برای فرد مصالح ایجاد می‌شود. که در این صورت صلح خیاری نامیده میشود. این حق فسخ ممکن است برای مدت معین یا حتی عمر یکی از دو طرف  یا هردوی آنها یا حتی شخص ثالث قرارداده شود.

شرایط صلح خیاری چیست؟

این عقد، مانند سایر عقود معین که در قانون مدنی وجود دارد. باید شرایط عمومی صحت معاملات ( ماده ۱۹۰ قانون مدنی) یعنی قصد و رضا، اهلیت دو طرف، مشروعیت جهت، موضوع معین، را داشته باشد. اما علاوه بر این شروط، شرط های دیگری برای انعقاد این عقد در قانون وجود دارد. که عبارتند از:

اهلیت طرفین: در ماده 753 قانون مدنی آمده است که برای صحت صلح، طرفین باید اهلیت معامله و تصرف در مورد صلح را داشته باشند. بنابراین در صلح دو نوع اهلیت لازم است. 1-اهلیت معامله که همان اهلیت متعارف در معاملات است. 2- اهلیت تصرف در مورد صلح یعنی دو طرف باید جایز التصرف باشند. بنابراین طبق این ماده  دو طرف نمیتوانند صغیر، مجنون، سفیه و به طور کلی محجور باشند.

شرط دیگر اینکه طبق ماده ۷۶۲ قانون مدنی اگر در طرف مصالحه و یا در مورد صلح اشتباهی واقع شده باشد صلح باطل است. این بدان معناست که در صحت عقد صلح، طرفین عقد، اهمیت دارند.

مورد دیگر در رابطه با مشروعیت جهت است که طبق ماده ۷۵۴ قانون مدنی هر صلح نافذ است جز صلح بر امری که غیر مشروع باشد.

آثار صلح خیاری

با توجه به مطالبی که بیان شد میتوان این آثار را برای صلح اختیاری برشمرد:

1-گفتیم که عقد صلح یک عقد لازم است.  ولی با درج شرط خیار به یک عقد قابل فسخ تبدیل خواهد شد. که در اینجا فرد مصالح میتواند با داشتن این خیار عقد را فسخ کند.

2- در عقد صلح خیاری مالکیت عین و منافع از فرد مصالح به متصالح منتقل میشود.

3- اگر این عقد به صورت عمری منعقد شود مالکیت منافع برای فرد مصالح تا لحظه مرگ خواهد بود.

تفاوت صلح خیاری با صلح عمری

در تعریف صلح خیاری گفتیم که صلحی است که دارای خیار بوده و امکان فسخ قراداد را به فرد مصالح میدهد. نوع دیگری از صلح نیز وجود دارد که به آن صلح عمری میگویند.

صلح عمری صلحی است که به موجب آن، شخصی حق استفاده از ملکش را برای مدت عمر خود یا عمر منتفع یا عمر شخصی دیگر منتقل می‌کند.  این نوع صلح دو شرط دارد:

1-تا زمانی که مالک زنده است، منافع متعلق به خود اوست.

2- بعد از فوت مالک،  ملک و منافع آن هردو متعلق به طرف دیگر قرارداد می‌شود.

البته صلح خیاری هم می‌تواند به صورت عمری منعقد شود یعنی در عین اینکه قرارداد صلح به صورت عمری منعقد میشود، فرد مصالح ( مالک) با درج خیار برای خود حق فسخ قائل شود.

برای کسب اطلاعات بیشتر راجع به قراداد صلح و نحوه انعقاد آن میتوانید از طریق موسسه حقوقی بین المللی سروش عدل با وکلای متخصص در این زمینه در ارتباط باشید و مشاوره دریافت نمایید.